استاد سید علی اکبر حائری دردفاع از شهید صدر در مقابل این اشکال که اگر صرف احتمال منجز است احتمال اباحه ی اقتضایی مسئولیتی را متوجه عبد می کند به استاد لاریجانی اشکال می کنند که مقصود شما از این که انجام یا ترک فعل از سر ازادی مصلحت دارد اگر این است که عبد باید به قصد اطلاق عنان فاعل یا تارک باشد چنین قصدی در اباحه لازم نیست. اباحه مثل عبادیات نیست که قصد خاص بخواهد. واگر مقصود این است که خود فعل متصف به اختیاری بودن باشد، این معنا هم به نفس جعل اباحه درست می شود.استاد لاریجانی در پاسخ برروی این نکته تمرکز دارند که علت این اشکالات تصور نکردن نقض اباحه است چرا که با این تصویر این ایراد وارد نیست بله ما هم قصد را مطرح نمی کنیم اما مسئولیت عبد را عدم نقض می دانیم 98/10/24
حضرت استاد نقض اباحه را چگونه تصویر می‌نمایند؟
(29-بهمن-1398, 11:12)سید محسن حائری نوشته: [ -> ]حضرت استاد نقض اباحه را چگونه تصویر می‌نمایند؟
یا ایها النبی لم تحرم ما احل الله لک
کسی که تشریع می کند آزادی تشریعی را از بین می برد
استاد حائری دو صورت را تصویر کرده اند :
1- اگر مقصودتان اینست که با قصد باشد که قصد لازم نیست .
2- اگر مقصودتان اینست که نفس فعل متصف به اختیاری بودن باشد که با نفس تشریع اباحه حاصل میشود .
به نظر می رسد حالت سومی وجود دارد که نه قصدی است و نه با نفس اباحه حاصل می شود و آن عبارت از اینست که شخص علیرغم میل درونی ، خود را ملتزم به یک طرف می کند و همین که میل درونی وی بر خلاف التزام عملی اوست مصلحت ترخیص را از وی فوت می کند بنابراین او باید به میل درونی اش عمل کند و این عمل به میل درونی و نفسانی نه با نفس تشریع اباجه حاصل می شود و نه امری است که نیاز به قصد داشته باشد .
فکر می کنم مراد استاد لاریجانی همین مطلب باشد .
تعبیر استاد این است که آن چه که در اباحه مصلحت دارد انجام فعل نه از سر لزوم است وهمان طوری که در وجوب یک عملیات جعل داریم و یک استمرار مجعول و یک مرحله ی استیفای ملاک توسط عبد در ناحیه ی اباحه هم این سه مرحله تصویر دارد .درواقع موطن بهره مندی از آزادی همان خارج است نه در نفس شخص که میل درونی او تجلی گاهش باشد
مطمئنید ایشان فرموده‌اند که «در اباحه انجام فعل مصلحت دارد» (هر چند نه به صورت الزامی)؟
(7-اسفند-1398, 19:41)سید محسن حائری نوشته: [ -> ]مطمئنید ایشان فرموده‌اند که «در اباحه انجام فعل مصلحت دارد» (هر چند نه به صورت الزامی)؟
بله
در اباحه (چه اقتضائی و چه غیر اقتضائی) چه تفاوتی بین انجام فعل و ترک آن است که ایشان مصلحت در انجام فعل را قائل شده‌اند؟
در مورد اباحه‌ی غیر اقتضائی که طبعا هیچ مصلحتی در طرفین نیست و طبعا محل بحث هم نیست.
اما در اباحه‌ی اقتضائی، آن چه که مصلحت دارد، آزاد بودن عبد است. حال، خود فعل ممکن است انجامش یا ترکش مصلحتی داشته باشد که به آن مصلحت آزاد بودن عبد نمی‌چربد. طبعا از این حیث نیز نباید بین انجام و ترک تفاوتی قائل شد!
اتفاقا مثال معروفی که در اباحه‌ی اقتضائی مطرح می‌باشد «طلاق» است که ترک آن است که مصلحت دارد اما مصلحت در آزادی عبد در طلاق اقتضاء دارد اباحه جعل شود. آیا حضرت استاد در مورد مثال «طلاق» هم قائل هستند که انجام آن مصلحت دارد؟!
منظورتان را اشتباه متوجه شده بودم فکر کردم مرادتان از انجام فعل مقابل مصلحتی است که در اصل جعل است بله استاد هم می فرمودند این مرخی العنانی مرتبط با فعل مکلف است نه جعل مولا یعنی مکلف در فعل یا ترک آزاد باشد