5-خرداد-1399, 14:32
مرحوم نائینی فرموده در ظرف شک مقتضی برای تحرک عبد به سوی تکلیف مولا فراهم نیست لذا اگر مولا در فرضی که تکلیف او اقتضای تحریک نداشته عبد را بازخواست کند که چرا حرکت نکردی واو راعقاب کند عقاب او قبیح خواهد بود. در امور تکوینی هم همین طور است شخص تشنه ای که از وجود آب در مکانی خاص بی اطلاع است حرکتی نمی کند.
شهید صدر درنقد کلام ایشان فرموده:ما دو نوع محرک داریم یکی محرک تکوینی که منشأش وجود یک غرض تکوینی است نسبت به شئ ای که ملائم با قوه‌ای از قوای ما و یا با رغبتی از رغبات ماست مثل همان شخص تشنه.یکی هم محرک تشریعی یعنی حتی ما اگر در جایی غرض تکوینی نداشته باشیم و چیزی که به لحاظ عالم تکوین با قوه‌ای از قوای ما ملائم باشد و بخواهد ما را حرکت بدهد، نداشته باشیم ولکن باز یک محرک تشریعی نسبت به بعضی افعال داریم و آن حکم عقل است به لابدّیت حرکت به سمت فعلی که متعلق امر و اراده ی مولاست ولو طبق میل ما هم نباشد، ولی عقل به لابدیت حرکت حکم می کند.
نسبت به محرک تکوینی درست است که غالبا اشیاء به لحاظ وجود واقعی خود بدون علم ما محرک نیستند اما گاهی اوقات غرض و رغبت ما آنقدر زیاد است که با احتمال شئ هم حرکت می‌کنیم مثل فردی که خیلی تشنه باشد.نسبت به محرک تشریعی هم بازگشت انکار اقتضای حرکت در فرض شک در تکلیف به این است که شما دائره‌ی حق‌الطاعة را ضیق دیدید، اما اگر دائره‌ی حق‌الطاعة را موسع ببینید، حتماً اقتضای حرکت عبد هم در فرض شک در تکلیف وجود دارد.
استاد دردفاع از مرحوم نائینی فرمودند که مرحوم نائینی می‌گوید که احتمال حکم نمی‌تواند موجب تحرک باشد؛ چون احتمال وجود و عدم در کسی که شک دارد، مساوی است و احتمال وجود و عدم حکم هر دو را میدهد و نمی‌تواند حرکت کند.اما به ضمیمه ی امری خارج از احتمال مثل اینکه عبد در مقام احتیاط باشد طبق احتمال حرکت می کند.99/2/18
شهید صدر درنقد کلام ایشان فرموده:ما دو نوع محرک داریم یکی محرک تکوینی که منشأش وجود یک غرض تکوینی است نسبت به شئ ای که ملائم با قوه‌ای از قوای ما و یا با رغبتی از رغبات ماست مثل همان شخص تشنه.یکی هم محرک تشریعی یعنی حتی ما اگر در جایی غرض تکوینی نداشته باشیم و چیزی که به لحاظ عالم تکوین با قوه‌ای از قوای ما ملائم باشد و بخواهد ما را حرکت بدهد، نداشته باشیم ولکن باز یک محرک تشریعی نسبت به بعضی افعال داریم و آن حکم عقل است به لابدّیت حرکت به سمت فعلی که متعلق امر و اراده ی مولاست ولو طبق میل ما هم نباشد، ولی عقل به لابدیت حرکت حکم می کند.
نسبت به محرک تکوینی درست است که غالبا اشیاء به لحاظ وجود واقعی خود بدون علم ما محرک نیستند اما گاهی اوقات غرض و رغبت ما آنقدر زیاد است که با احتمال شئ هم حرکت می‌کنیم مثل فردی که خیلی تشنه باشد.نسبت به محرک تشریعی هم بازگشت انکار اقتضای حرکت در فرض شک در تکلیف به این است که شما دائره‌ی حق‌الطاعة را ضیق دیدید، اما اگر دائره‌ی حق‌الطاعة را موسع ببینید، حتماً اقتضای حرکت عبد هم در فرض شک در تکلیف وجود دارد.
استاد دردفاع از مرحوم نائینی فرمودند که مرحوم نائینی می‌گوید که احتمال حکم نمی‌تواند موجب تحرک باشد؛ چون احتمال وجود و عدم در کسی که شک دارد، مساوی است و احتمال وجود و عدم حکم هر دو را میدهد و نمی‌تواند حرکت کند.اما به ضمیمه ی امری خارج از احتمال مثل اینکه عبد در مقام احتیاط باشد طبق احتمال حرکت می کند.99/2/18