28-دي-1400, 09:11
از کلمات مرحوم شیخ استفاده می‌شود که ایشان قصد توصل به ذی المقدمه را در متعلق امر غیری دخیل می‌دانند به این معنا که فقط حصه‌ای از مقدمه که در آن توصل به ذی المقدمه قصد شده باشد مصداق واجب غیری است با این حال انجام ذات مقدمه بدون این قصد را نیز محصل غرض می‌دانند.
این بیان در کلام مرحوم آخوند مورد اشکال قرار گرفته است که نمی‌شود چیزی محصل غرض باشد اما مصداق واجب نباشد مگر اینکه مانعی (مثل حرمت فعلی) در آن وجود داشته باشد. علاوه بر اینکه ملاک امر غیری در نظر عقل چیزی جز مقدمیت و توقف ذی المقدمه بر آن نیست و این ملاک همان طور که در مقدمه با قصد توصل وجود دارد در غیر آن نیز وجود دارد.
از نظر حضرت استاد می‌توان کلام مرحوم شیخ را به گونه‌ای تقریر کرد که این اشکال مرحوم آخوند به آن وارد نباشد و آن اینکه اگر چه ملاک حکم عقل به وجوب مقدمه، توقف ذی المقدمه بر آن است اما بحث در وجوب شرعی و مولوی مقدمه است.
از نظر ثبوتی عقل تفاوت بین متعلق و شرایط حکم عقل و متعلق و شرایط حکم شرع کاملا ممکن است. یعنی اشکالی ندارد که در عین اینکه عقل برای مقدمه هیچ قیدی را نپذیرفته است، شارع بر اساس مصالح و مفاسد قیدی را در واجب غیری اخذ کند.
از نظر اثباتی نیز مقتضای جمع بین وجوب ذی المقدمه و اطلاق دلیل حرمت (که شامل مقدمه هم هست) مثبت این است که در متعلق امر غیری شارع قیدی وجود دارد هر چند آن قید در متعلق حکم عقل وجود ندارد.