مباحثه، تالار علمی فقاهت

یکی از ثمراتی که برای وجوب مقدمه در کلمات آقای روحانی و مرحوم شهید صدر ذکر شده است این است که در مقدماتی که با قطع نظر از مقدمیت حرام هستند، چنانچه مقدمه، شرعا هم واجب باشد بین وجوب آن و دلیل حرمت تعارض رخ خواهد داد اما اگر مقدمه شرعا واجب نباشد تعارضی نیست و بلکه مورد از صغریات باب تزاحم خواهد بود.

از نظر حضرت استاد قائینی این ثمره ناتمام است چون معیار تعارض عدم امکان جمع و تنافی در مقام جعل است. مقدمه حتی اگر شرعا واجب هم نباشد با این حال بین جعل وجوب مطلق برای ذی المقدمه و جعل حرمت برای مقدمه آن تنافی وجود دارد و جمع بین آنها ممکن نیست. یعنی ممکن نیست شارع هم ذی المقدمه را به نحو مطلق واجب بداند و هم مقدمه آن را که انجام ذی المقدمه بدون آن ممکن نیست را حرام بداند بنابراین در هر حال بین دلیل وجوب ذی المقدمه و حرمت مقدمه تعارض خواهد بود و مورد از صغریات باب تزاحم نیست.