مباحثه، تالار علمی فقاهت

تبیین کلام مرحوم آخوند در تصویر تخییر بین اقلّ و اکثر


مرحوم آخوند این عبارت «إنما يترتب[الغرض] عليه[الاقلّ] بشرط عدم الانضمام و معه كان مترتبا على الأكثر بالتمام» را در بیان تخییر بین اقل و اکثر به کار برده است  و باعث شده است تا به ایشان اشکال شود که این برگشت به متباینین و خروج از فرض است.

استاد معتقد است که مراد مرحوم آخوند از این بشرط عدم انضمام  مقام جعل نیست،بلکه مقام وقوع فعل از مکلف است یعنی برفرضی که مکلّف در مقام امتثال بر اقلّ اکتفاء کند تمام محصِّل غرض اقلّ است و در صورتی که به اقلّ اکتفاء نکند و اکثر را امتثال کند اکثر محصل غرض است نه اقلّ در ضمن اکثر،نظیر اینکه  اگر مولا به تصدق امر کند، همان طور که اگر یک سکه را صدقه بدهد آن را امتثال کرده است و فعل واحد است، اگر ده سکه را هم همزمان صدقه بدهد باز هم یک تصدق است و امتثال واحد است.

(ج 58 خارج اصول چهارشنبه, ۱۶آذر 1401)