21-دي-1401, 18:10
به طریقیت در امر صبی به نماز اشکال کرده اند که این روایتی که در مورد امر به امر صبیان دارید، ادامه ای دارد که نشان می دهد این دال بر طریقیت نیست و این امر تمرینی بوده و از آن ادامه مشروعیت به دست نمی آید. ادامه روایت: عَلِيٌّ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ حَمَّادٍ عَنِ الْحَلَبِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِيهِ ع قَالَ: إِنَّا نَأْمُرُ صِبْيَانَنَا بِالصَّلَاةِ إِذَا كَانُوا بَنِي خَمْسِ سِنِينَ فَمُرُوا صِبْيَانَكُمْ بِالصَّلَاةِ إِذَا كَانُوا بَنِي سَبْعِ سِنِينَ وَ نَحْنُ نَأْمُرُ صِبْيَانَنَا بِالصَّوْمِ إِذَا كَانُوا بَنِي سَبْعِ سِنِينَ بِمَا أَطَاقُوا مِنْ صِيَامِ الْيَوْمِ إِنْ كَانَ إِلَى نِصْفِ النَّهَارِ (تا ظهر) أَوْ أَكْثَرَ مِنْ ذَلِكَ أَوْ أَقَلَّ فَإِذَا غَلَبَهُمُ الْعَطَشُ وَ الْغَرَثُ أَفْطَرُوا حَتَّى يَتَعَوَّدُوا الصَّوْمَ وَ يُطِيقُوهُ فَمُرُوا صِبْيَانَكُمْ إِذَا كَانُوا بَنِي تِسْعِ سِنِينَ بِالصَّوْمِ مَا اسْتَطَاعُوا مِنْ صِيَامِ الْيَوْمِ فَإِذَا غَلَبَهُمُ الْعَطَشُ أَفْطَرُوا. (الکافی جلد 3 صفحه 409)
روایت می گوید ما این کار را می کنیم تا عادت به روزه گرفتن کنند تا بعدا قدرت بر روزه گرفتن داشته باشند. از عبارت حَتَّى يَتَعَوَّدُوا الصَّوْمَ وَ يُطِيقُوهُ استفاده کرده اند که برای عادت دادن آن بچه است و عبادت تمرینی می شود و لذا دال بر مشروعیت نیست. پس ثمره ای که شما قائل شدید تمام نیست.
جواب استاد به این اشکال:
روایت تمرینی بودن را در صیام می گوید ولی مستشکل می خواهد بگوید به قرینه سیاق در صلاه هم هست .
جواب اول(حلی): در روزه و نماز فرق می کند. در نماز همان نمازی که بقیه می خوانند بچه هم می خواند. اما در
روزه بقیه از صبح تا مغرب چیزی نمی خورند اما بچه تا جایی که می تواند چیزی نمی خورد و میان وعده ای می خورد. لذا آن مامور به ی که انجام می دهد آن ماموربه اصلی نیست لذا تمرینی می شود.
این چیزی که مأمور به اصلی نبوده است و حضرت فرموده حتی یتعودوا، دلیل نمی شود که آن چه به عنوان مأمور به اصلی انجام دهد هم نیز حتی یتعودوا باشد.
بعبارة اخری: این غایت حتی یتعودا الصوم برای صوم است نه صلاة چون در صلاه مثل همان نماز ماموری می خواند اما در روزه که مثل همان روزه مامور به روز نمی گیرد لذا این سوال پیش می آید که برای چه این کار را می کند؟ حضرت جواب می دهد برای اینکه عادت کند تا برای روز گرفتن آماده بشود.
به عبارت فنی ما برای قرینه سیاق سه ویژگی داریم:
1-وحدت صدور که در اینجا هست و یک روایت است.
2-وحدت موضوع که در اینجا عوض شده و اول صلاتی را می گوید که مثل بقیه دارد نماز می خواند. بعد روزه ای را می گوید که مثل بقیه نیست و روزه خاصی است و چون مثل روزه ی معمولی نیست سوال پیش می آید که این چه مطلوبتی دارد که این کار را انجام دهد.
3-وحدت ساختار است. یعنی ساختار و لحن کلام عوض نشود. مثلا شما منبر می روید و یک ربع صبحت می کبنید و بعد روضه می خوانید. لحن سخنرانی با لحن روضه متفاوت است. که این اختلافی است.
وحدت صدور و وحدت موضوع در وحدت سیاق مسلم است اما وحدت لحن اختلافی است.
شرط سیاق، وحدت موضوع است اما در اینجا موضوع تغییر کرده است.
جواب دوم (نقضی): اگر کسی این را هم قبول نکرد، نقض دندان شکنی نیز داریم. در همین روایت در ابتدا می گفت اگر بچه های شما سبع سنین بودند به آنها امر کنید که نماز بخوانند اما در ادامه و در آخر روایت می گوید اگر بچه های شما تسع سنین باشد به آنها امر کنید که روزه بگیرند. اینکه عدد روزه را با نماز در روایت عوض می دهد، نشان دهنده این است که سیاق واحدی بین روزه و نماز وجود ندارد.
جواب سوم: اگر کسی هم این جواب را برای رد وحدت سیاق قبول نکرد، یک روایت بیرونی داریم که سندش موثقه است و نشان می دهد عبادت صبی مشروع است و فقط تا قبل از بلوغ سیئات او را نمی نویسند:
مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ يَحْيَى عَنْ طَلْحَةَ بْنِ زَيْدٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِنَّ أَوْلَادَ الْمُسْلِمِينَ مَوْسُومُونَ عِنْدَ اللَّهِ شَافِعٌ وَ مُشَفَّعٌ فَإِذَا بَلَغُوا اثْنَتَيْ عَشْرَةَ سَنَةً كَانَتْ لَهُمُ الْحَسَنَاتُ فَإِذَا بَلَغُوا الْحُلُمَ كُتِبَتْ عَلَيْهِمُ السَّيِّئَاتُ. (الکافی جلد 6 صفحه 3)
(درس خارج اصول جلسه 65 تاریخ 1401/10/19)
روایت می گوید ما این کار را می کنیم تا عادت به روزه گرفتن کنند تا بعدا قدرت بر روزه گرفتن داشته باشند. از عبارت حَتَّى يَتَعَوَّدُوا الصَّوْمَ وَ يُطِيقُوهُ استفاده کرده اند که برای عادت دادن آن بچه است و عبادت تمرینی می شود و لذا دال بر مشروعیت نیست. پس ثمره ای که شما قائل شدید تمام نیست.
جواب استاد به این اشکال:
روایت تمرینی بودن را در صیام می گوید ولی مستشکل می خواهد بگوید به قرینه سیاق در صلاه هم هست .
جواب اول(حلی): در روزه و نماز فرق می کند. در نماز همان نمازی که بقیه می خوانند بچه هم می خواند. اما در
روزه بقیه از صبح تا مغرب چیزی نمی خورند اما بچه تا جایی که می تواند چیزی نمی خورد و میان وعده ای می خورد. لذا آن مامور به ی که انجام می دهد آن ماموربه اصلی نیست لذا تمرینی می شود.
این چیزی که مأمور به اصلی نبوده است و حضرت فرموده حتی یتعودوا، دلیل نمی شود که آن چه به عنوان مأمور به اصلی انجام دهد هم نیز حتی یتعودوا باشد.
بعبارة اخری: این غایت حتی یتعودا الصوم برای صوم است نه صلاة چون در صلاه مثل همان نماز ماموری می خواند اما در روزه که مثل همان روزه مامور به روز نمی گیرد لذا این سوال پیش می آید که برای چه این کار را می کند؟ حضرت جواب می دهد برای اینکه عادت کند تا برای روز گرفتن آماده بشود.
به عبارت فنی ما برای قرینه سیاق سه ویژگی داریم:
1-وحدت صدور که در اینجا هست و یک روایت است.
2-وحدت موضوع که در اینجا عوض شده و اول صلاتی را می گوید که مثل بقیه دارد نماز می خواند. بعد روزه ای را می گوید که مثل بقیه نیست و روزه خاصی است و چون مثل روزه ی معمولی نیست سوال پیش می آید که این چه مطلوبتی دارد که این کار را انجام دهد.
3-وحدت ساختار است. یعنی ساختار و لحن کلام عوض نشود. مثلا شما منبر می روید و یک ربع صبحت می کبنید و بعد روضه می خوانید. لحن سخنرانی با لحن روضه متفاوت است. که این اختلافی است.
وحدت صدور و وحدت موضوع در وحدت سیاق مسلم است اما وحدت لحن اختلافی است.
شرط سیاق، وحدت موضوع است اما در اینجا موضوع تغییر کرده است.
جواب دوم (نقضی): اگر کسی این را هم قبول نکرد، نقض دندان شکنی نیز داریم. در همین روایت در ابتدا می گفت اگر بچه های شما سبع سنین بودند به آنها امر کنید که نماز بخوانند اما در ادامه و در آخر روایت می گوید اگر بچه های شما تسع سنین باشد به آنها امر کنید که روزه بگیرند. اینکه عدد روزه را با نماز در روایت عوض می دهد، نشان دهنده این است که سیاق واحدی بین روزه و نماز وجود ندارد.
جواب سوم: اگر کسی هم این جواب را برای رد وحدت سیاق قبول نکرد، یک روایت بیرونی داریم که سندش موثقه است و نشان می دهد عبادت صبی مشروع است و فقط تا قبل از بلوغ سیئات او را نمی نویسند:
مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ يَحْيَى عَنْ طَلْحَةَ بْنِ زَيْدٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِنَّ أَوْلَادَ الْمُسْلِمِينَ مَوْسُومُونَ عِنْدَ اللَّهِ شَافِعٌ وَ مُشَفَّعٌ فَإِذَا بَلَغُوا اثْنَتَيْ عَشْرَةَ سَنَةً كَانَتْ لَهُمُ الْحَسَنَاتُ فَإِذَا بَلَغُوا الْحُلُمَ كُتِبَتْ عَلَيْهِمُ السَّيِّئَاتُ. (الکافی جلد 6 صفحه 3)
(درس خارج اصول جلسه 65 تاریخ 1401/10/19)