مباحثه، تالار علمی فقاهت

اقای خویی معیاری را برای تمییز جزء از شرط بیان کرده و فرموده جزء آن است که هم تقید و هم قیدش داخل واجب باشد و مولف و مشکّل واجب باشد. به خلاف شرط که واجب به آن وابسته است ولی جزء آن نیست و تقیدش داخل است و خود قید خارج است. ایشان تفریع کرده که طبق این میزان، بررسی کنیم که واجبات و شرایط نماز کدام هستند.
استاد فرمودند:فرمایش ایشان به عنوان مقدمه، این مقدارش صحیح است که جزء، چیزی است که مقوم واجب است و واجب از او تشکیل شده است. جزء‌ همان کل همان اجزاء بعینه. معروف این است که در جزء هم تقید و هم قید داخل است،‌مفهوم نمی‌شود. شارع مقدس فرموده نماز یعنی تکبیرة الاحرام مقید به قرائت و قرائت مقید به رکوع تا آخر. تقیدات عدیده و قیودات عدیده دیده، به نظر ما این تحلیل مفهوم نیست. البته در شرط، تقید است و قید خارج است و این سخن صحیح است مثل لاصلاة الا بطهور که نماز به آن وابسته است
در اعتبار اینکه هر جزء را مقید به جزء دیگر کرده باشد و هر جزء دیگر را نیز به جزء دیگر مقید کرده باشد، چنین به نظر ما تحلیل مطلب این است که آنهایی را که در ضمن مجموع دیده و نماز یک ماهیت مخترعه است و دیده یک مرکبی است که تکبیره در ابتدا و آخرش تسلیم و همه را یک واحد دیده و گفته اینها واجب است، اینها می‌شود جزء. . اما شروط تقیدات هستند و شارع آنها را در مقام وجوب ندیده و بعدا اضافه می‌کند. خلاصه:معیار جزء به این است که در ضمن مجموع ببینید وجوب را بر انها بسط بدهد و ضابط شرط به این است که در ضمن نبیند ان را قید اینها قرار بدهد. شرط ذهن عرفی این است جزئش است یعنی در ان است و شرطش هست یعنی خارج است ولی مرتبط است
درس خارج فقه جلسه 137 تاریخ 16 خرداد ماه 1402

آیا استاد برای این بحث تمره ای هم ذکر کردند یاخیر؟
شاید بتوان گفت در بحث قاعده تجواز اثرگذار است البته بنابر اینکه قاعده تجاوز را تنها در جزء الواجب جاری بدانیم.

به نظرم میاد که در بحث نهی از جزئ و شرط ثمره داشته باشد. همچنین اجرای برائت و احتیاط در اجزا و شرایط