مباحثه، تالار علمی فقاهت

در تنبیهات برائت معمولا یک تنبیه به حسن احتیاط عقلی در عبادات پرداخته میشود. در ذیل این تنبیه که مرحوم آخوند در کفایه مطرح کرده است، محقق ایروانی به فرمایش مرحوم آخوند «لا شبهه فی حسن الاحتیاط شرعا و عقلا...» اشکال وارد میکند. خلاصه اشکال این است: ایشان میفرماید حسن احتیاط در مشتبهات به خاطر چه چیزی است؟ وجه حسن بودن احتیاط ادراک ملاکات واقعیه است. در حالی که وقتی شارع ترخیص در فعل و ترک میدهد این ترخیص ملاک دارد و همین ملاک مانع از تاثیر ادراک ملاکات واقعیه میشود.
به عبارت دیگر، شارع در مشتبهات حکم به برائت کرده است. ما از این حکم به برائت کشف میکنیم که در ترخیص ملاک وجود دارد و با وجود ملاک در ترخیص امکان قول به حسن احتیاط وجود ندارد چرا که حسن احتیاط به خاطر درک ملاکات واقعیه است و ملاک در ترخیص مزاحم این نکته است و مانع از تاثیر این وجه است.
استاد احمدی شاهرودی فرمودند این اشکال وارد نیست. چرا که ما دو عنوان داریم. یک وجوب احتیاط. دوم جواز احتیاط. اگر ما میگفتیم ملاک در ترخیص مزاحم عمل به احتیاط است فرمایش محقق ایروانی وجیه بود. ولی ما این را نمیگوییم. بلکه میگوییم الزام شارع به احتیاط مبتلی به مزاحم است و آن مزاحم بحث مصلحت تسهیل است. شارع اگر الزام به احتیاط کند در شبهات مردم در مشقت میافتند و موجب تنفر آنها میشود ... لذا حکم به وجوب احتیاط نمیکنیم. ولی مزاحم با عمل به احتیاط نیست.
تاریخ 27 دی ماه 1402.