1-ارديبهشت-1403, 13:55
درس خارج اصول جلسۀ 63 مورخ 17 دی 1402
استعمال لفظ در معنای حقیقی همیشه مستحسن است، اما استعمال لفظ در معنای مجازی همیشه مستحسن نیست. همانطور که اشاره شد، معنای حقیقی زودتر به ذهن خطور می‌کند و در طول معنای دیگر نیست و در آن تعوّل و ادعاء و تشبیه نیست. همین نکات سبب می‌شود استعمال لفظ در معنای حقیقی در همۀ مقامات مستحسن باشد بر خلاف استعمال لفظ در معنای مجازی که به دلیل طولی بودن، و دیرتر خطور نمودنش به ذهن، و وجود ادعاء و تشبیه در آن، در تمام مقامات مستحسن نیست.
استحسان استعمال در معنای مجازی مربوط به مقامات خاص است؛مقاماتی همچون مقامات شاعرانه اقتضاء می‌کند معنا را دیر به ذهن مخاطب افهام کنیم چون گاهی متکلم می‌خواهد مخاطب را در فرایند افهام درگیر کند و او را به فکر و تأمل وادار کند.
گاهی اوقات مقام استعمال، مقام افهام شفاف و سریع و بدون آراستن کلام است که خیلی از استعمالات عادی به این شکل است، ولی گاهی اوقات، اقتضای مقام آن است که افهام با قدری پیچیدگی همراه باشد.
البته باید دانست چنین نیست که در هیچ یک از محاورات عادی، استعمال مجازی وجود نداشته باشد؛ همچنین چنین نیست که در هیچ یک از محاورات شاعرانه، استعمال حقیقی وجود نداشته باشد.
استعمال لفظ در معنای حقیقی همیشه مستحسن است، اما استعمال لفظ در معنای مجازی همیشه مستحسن نیست. همانطور که اشاره شد، معنای حقیقی زودتر به ذهن خطور می‌کند و در طول معنای دیگر نیست و در آن تعوّل و ادعاء و تشبیه نیست. همین نکات سبب می‌شود استعمال لفظ در معنای حقیقی در همۀ مقامات مستحسن باشد بر خلاف استعمال لفظ در معنای مجازی که به دلیل طولی بودن، و دیرتر خطور نمودنش به ذهن، و وجود ادعاء و تشبیه در آن، در تمام مقامات مستحسن نیست.
استحسان استعمال در معنای مجازی مربوط به مقامات خاص است؛مقاماتی همچون مقامات شاعرانه اقتضاء می‌کند معنا را دیر به ذهن مخاطب افهام کنیم چون گاهی متکلم می‌خواهد مخاطب را در فرایند افهام درگیر کند و او را به فکر و تأمل وادار کند.
گاهی اوقات مقام استعمال، مقام افهام شفاف و سریع و بدون آراستن کلام است که خیلی از استعمالات عادی به این شکل است، ولی گاهی اوقات، اقتضای مقام آن است که افهام با قدری پیچیدگی همراه باشد.
البته باید دانست چنین نیست که در هیچ یک از محاورات عادی، استعمال مجازی وجود نداشته باشد؛ همچنین چنین نیست که در هیچ یک از محاورات شاعرانه، استعمال حقیقی وجود نداشته باشد.