تفصیل نظر استاد در مفهوم شرط این است که:

• جمله‌ی شرطیه‌ی طلبی در خطاب تبلیغ مفهوم دارد.
  
• جمله‌ی شرطیه‌ی طلبی در خطاب تشریع مفهوم ندارد.
  
• جمله‌ی شرطیه‌ی خبری هیچ کجا مفهوم ندارد.
  
• جمله‌ی شرطیه‌ی خبری به داعی انشای طلب ملحق به جمله‌ی شرطیه‌ی طلبی است.
  
• جمله‌ی شرطیه در احکام وضعی معمولاً مفهوم ندارند.
  

أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ مُحَمَّدٍ، قَالَ: أَخْبَرَنَا أَبُو الْحَسَنِ عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدٍ الْکَاتِبُ، قَالَ: حَدَّثَنِی أَبُو الْحَسَنِ زَکَرِیَّا بْنُ
یَحْیَى الْکَنْجِیُّ، قَالَ: حَدَّثَنِی أَبُو هَاشِمٍ دَاوُدُ بْنُ الْقَاسِمِ الْجَعْفَرِیُّ، قَالَ: سَمِعْتُ الرِّضَا عَلِیَّ بْنَ مُوسَى )عَلَیْهِمَا
السَّلَامُ( یَقُولُ: إِنَّ أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ )صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ( قَالَ لِکُمَیْلِ بْنِ زِیَادٍ فِیمَا قَالَ: »یَا کُمَیْلُ، أَخُوکَ دِینُکَ، فَاحْتَطْ لِدِینِکَ بِمَا شِئْتَ.«

سید یزدی رضوان الله تعالی علیه به کلام م شیخ انصاری رضوان الله تعالی علیه اشکال کرده است و میفرماید:

ظاهر کلام شیخ رضوان الله تعالی علیه این است که در این روایت به دین توصیه شده است، اما این خلاف ظاهر است و ظاهر این حدیث توصیه به برادر است، و برادر را به منزله دین قرار داده است نه اینکه دین را به منزله برادر قرار داده باشد.

و اینکه گفته شود خبر مقدم و مبتدا مؤخر شده است و اخوک خبر مقدم و دینک مبتدای مؤخر است و درنتیجه معنای روایت حصر أخ در دین شده است به این معنا که تنها برادر ما دین ماست، خلاف ظاهر است و اصل بر عدم تقدیم خبر و تأخیر مبتداست و قرینه ای بر این خلاف ظاهر وجود ندارد.

ممکن است گفته شود ذیل حدیث قرینه بر تقدیم خبر و تأخیر مبتداست، زیرا در ذیل امر به احتیاط در مورد دین شده است و اگر توصیه به برادر مراد بود باید امر به احتیاط در مورد برادر میشد نه دین.
در جواب میگوییم: این معنا با عبارت »فاحتط لدینک« نیز منافات ندارد، زیرا این نظیر این است که گفته شود: »زید اسد فاحفظ نفسک من األسد« که مراد حفظ از زید است نه اسد.

فریب کثرت و قلت شواهد را خوردن
گاهی تعداد قابل توجهی از نقل هایی که یک عملکرد حدیثی را گزارش می کند بیان می شود و از تعدد این گزارشها نتیجه گرفته می شود که آن عملکرد، متعارف و گسترده بوده است. مثلا از این که در مورد تعدادی از صحابه، گزارش هایی دال بر کتابت حدیث نقل شده، نتیجه گرفته می شود که کتابت حدیث در آن دوره، متعارف بوده است. از سوی دیگر، گاهی از کم بودن گزارش ها، نتیجه گرفته می شود که عملکرد مورد نظر در آن برهه، غیر متعارف بوده است.
هر دو استنتاج ناتمام است. گاهی، در مورد روایان متعددی وصف خاصی بیان می شود اما آن وصف، به عنوان خصیصه ی آنها بیان شده و این امر، نه تنها شاهد متعارف بودن آن پدیده نیست بلکه اتفاقا نشانگر متعارف نبودن آن است که اتصاف راوی ای به آن، نیاز به بیان داشته است.
گویا تصور شده که تاریخ هم مانند علوم تجربی است که با تعدد شواهد، می توان حکمی کلی صادر کرد در حالی که در تاریخ، ما صرفا با گزارشهایی از پدیده مواجهیم و لذا، این که گزارش در چه زمینه و مقامی صادر شده در استناد به آن و تعمیم یک عملکرد به نوع افراد دخالت جدی دارد.

گاهی برخی از حروف در یک زبان یا در انتقال از یک زبان به زبان دیگر به همدیگر تبدیل می شوند
مثلا ماء به معنای آب در اصل ماه بوده و هاء به همزه تبدیل می شود یا هاء غیر ملفوظ در کلماتی مانند ساده و تازه در اصل گاف بوده که به هاء تبدیل شده است.
شاهد بر این مطلب مواردی است که این کلمات با یاء نسبت یا به صورت جمع و تصغیر و یا در زبان دیگر، بکار می رود.
مثلا ماهی در زبان فارسی در واقع همان ماه بهمراه یاء نسبت است به معنای آبزی و همینطور جمعش میاه است و مصغرش مویه است.
یا مثلا ساده و تازه وقتی با یاء نسبت بکار می روند می شود سادگی و تازگی.
یا مثلا برنامه در عربی برنامج بکار می رود چون در اصل برنامگ بوده و در زبان عربی که بکار رفته گاف به جیم تبدیل شده است.
در س اصول استاد شبیری مورخ 2بهمن1400

برخی از اساتید راجع به این عبارت کشی محمد بن مسعود، قال: حدثني محمد بن نصير، قال: حدثني محمد ابن عيسى، عن يونس، قال، لم يسمع حريز بن عبد اللّه من أبي عبد اللّه عليه السّلام الا حديثا أو حديثين‏،(کشی ج۲ص۶۸۰)فرمودند معنای کلام کشی این است که حزیر مستقیم سماع نکرده است نه اینکه روایت از امام صادق یک یا دو حدیث داشته باشد. لم یسمع مساوی لم یرو نیست

استاد شبیری در درس فقه مورخ 2 بهمن 1400 فرمودند:
ما دو نوع تقیه داریم:
1. نوع اول تقیه اینست که خود امام علیه السلام تقیه کردند یعنی جهت صدور کلامشان تقیه ای بوده است و حمل بر تقیه در این فرض تصرف در جهت صدور کلام محسوب می شود.
2. نوع دوم تقیه اینست که حضرت در مقام بیان حکم ظرف تقیه است یعنی نه اینکه حضرت خودش تقیه کند بلکه حکم ظرف تقیه را بیان می کند و می خواهد بگوید در ظرف تقیه وظیفه مکلفین چیست. حمل بر تقیه در این فرض یک جمع دلالی بوده و به معنای تصرف در دلالت است نه تصرف در جهت صدور و به عبارت دیگر ظهور اولیه دلیل نسبت به ظرف اضطرار و اختیار و تقیه و غیر تقیه اطلاق دارد و این اطلاق دلالی با حمل بر تقیه، مصداق حمل مطلق بر مقید می شود.
شرط تقیه دلالی اینست که تقیه در مورد آن دلیل فرد نادر نباشد چون در اینصورت می شود حمل مطلق بر فرد نادر. گ

مرحوم آیت الله تبریزی می فرمود اگر جمله شرطیه فاء داشته باشد، از فاء به بعد، هیچ کاره و طفیلی است؛ لذا می فرمود اصل بر جمله اول است و این مطلب ثمراتی دارد
مثلا:
مرحوم میلانی و شهید صدر به مفهوم ذیل روایتی استدلال می کنند می گویند آب قلیل با متنجس خالی از عین نجس، نجس نمی شود. مثلا وقتی دست شما خون آمد و با دستمال پاک کردید و به لیوان آب زدید، آن آب نجس نمی شود.

«عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْمُغِيرَةِ عَنْ سَمَاعَةَ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ عَنْهُمْ ع قَالَ: إِذَا دَخَلْتَ يَدَكَ فِي الْإِنَاءِ قَبْلَ أَنْ تَغْسِلَهَا فَلَا بَأْسَ إِلَّا أَنْ يَكُونَ أَصَابَهَا قَذَرُ بَوْلٍ أَوْ جَنَابَةٍ
فَإِنْ دَخَلْتَ يَدَكَ فِي الْإِنَاءِ وَ فِيهَا شَيْ‏ءٌ مِنْ ذَلِكَ فَأَهْرِقْ ذَلِكَ الْمَاءَ»

شهید صدر می فرمایند ذیل حدیث می فرماید: اگر دستت را داخل در آب کردی و در دستت چیزی از بول یا منی بود، آن وقت این آب نجس است.
بنابر این مفهوم ذیل روایت این است که اگر دست را داخل در آب کنید ولی چیزی از بول یا منی در دست شما نباشد، اشکالی ندارد و آب نجس نمی شود.
مرحوم تبریزی در پاسخ فرموده اند که این فاء تفریع بر جمله قبلی است و مفهوم ندارد کأنّ که امام فرموده اند «اصابه مطلقا» چه اینکه قذارت بول در دست باشد چه اینکه با دستمال کاغذی پاک کرده باشید

همان طور که حدیث، در سرتاسر علوم اسلامی تاثیر دارد، آشنایی با تاریخ حدیث نیز می تواند در همین گستره اثر گذار باشد. نحوه ی اعتبارسنجی احادیث، شناخت تصحیفات و تحریفات، چگونگی تعامل با نقل های متفاوت یک حدیث، چگونگی تعامل با نقل های متعدد یک متن واحد و ...  همگی در گرو شناخت و تلقی ما از تاریخ حدیث است.
گرچه پزوهش های متعددی در این زمینه انجام شده اما روش شناسی این شاخه از تاریخ نگاری، جندان منقح و مدون نشده و در این پژوهش ها مکررا با خطاهای روشی مواجه می شویم. در ادامه به برخی از این خطاها اشاره می شود.
خلط بین داده های هنجاری و داده های توصیفی
این خطا در سطوح مختلفی رخ می دهد. بهترین حالت آن، استناد به هنجارهای مورد قبول محدثین برای کشف عملکرد خارجی آن ها است. مثلا از این که نقل از نسخ وجاده ای را ناهنجار می شمرده اند نتیجه گرفته شود که در عمل هم از آن اجتناب می شده است.
صورت دیگر، استناد به هنجارهای مطرح در علم درایه است که به نمونه ی آن در اینجا (http://mobahathah.ir/showthread.php?tid=2415) اشاره شد. 
صورت سوم، استناد به هنجارهای مورد قبول دین و اولیای آن است؛ مثل این که از این که ائمه علیهم السلام ترغیب به کتابت کرده اند نتیجه بگیریم که خارجا هم کتابت متعارف بوده است.
و صورت آخر که بدترین صورت این خلط است، این است که از هنجارهایی که نزد خودمان مقبول است برای توصیف عملکرد محدثین متقدم استفاده کنیم؛ مثل این که چون ما تحدیث از کتاب را برتر از تحدیث از حفظ می دانیم نتیجه بگیریم که محدثینی که کتاب داشته اند طبعا ار کتابشان تحدیث می کرده اند و نه از حفظ.
البته با توجه به نکاتی می توان از امور هنجاری، قرائنی برای توصیف عملکرد خارجی به دست آورد و البته گاهی این نکات، ما را به نتیجه ای متفاوت رهنمون می کند...

استاد معتقدند سفر امری تشکیکی است و خفاء‌ اذان و جدران طریق برای کشف از یک مقدار خاص مسافت نیست بلکه طریق به احساس عدم توطن و وقوف در وطن است؛ در واقع این دو امر نشان می دهند که مکلف به مرحله ی قوی از سفر رسیده است که دیگر احساس مدنیت و حضور در شهر را ندارد.یکی از شواهد این معنا روایت اسحاق بن عمار است عَنْهُ بِهَذَا الْإِسْنَادِ عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَسْلَمَ عَنْ صَبَّاحٍ الْحَذَّاءِ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا الْحَسَنِ مُوسَى ع عَنْ قَوْمٍ خَرَجُوا فِي سَفَرٍ لَهُمْ فَلَمَّا انْتَهَوْا إِلَى الْمَوْضِعِ الَّذِي يَجِبُ عَلَيْهِمْ فِيهِ التَّقْصِيرُ قَصَّرُوا فَلَمَّا أَنْ صَارُوا عَلَى فَرْسَخَيْنِ أَوْ ثَلَاثَةٍ أَوْ أَرْبَعَةِ فَرَاسِخَ تَخَلَّفَ عَنْهُمْ رَجُلٌ لَا يَسْتَقِيمُ لَهُمُ السَّفَرُ إِلَّا بِمَجِيئِهِ إِلَيْهِمْ فَأَقَامُوا عَلَى ذَلِكَ أَيَّاماً لَا يَدْرُونَ هَلْ يَمْضُونَ فِي سَفَرِهِمْ أَوْ يَنْصَرِفُونَ فَهَلْ يَنْبَغِي لَهُمْ أَنْ يُتِمُّوا الصَّلَاةَ أَمْ يُقِيمُوا عَلَى تَقْصِيرِهِمْ فَقَالَ إِنْ كَانُوا بَلَغُوا مَسِيرَةَ أَرْبَعَةِ فَرَاسِخَ فَلْيُقِيمُوا عَلَى تَقْصِيرِهِمْ أَقَامُوا أَمِ انْصَرَفُوا وَ إِنْ كَانُوا سَارُوا أَقَلَّ مِنْ أَرْبَعَةِ فَرَاسِخَ فَلْيُتِمُّوا الصَّلَاةَ مَا أَقَامُوا فَإِذَا مَضَوْا فَلْيُقَصِّرُوا ثُمَّ قَالَ وَ هَلْ تَدْرِي كَيْفَ صَارَ هَكَذَا قُلْتُ لَا أَدْرِي قَالَ لِأَنَّ التَّقْصِيرَ فِي بَرِيدَيْنِ وَ لَا يَكُونُ التَّقْصِيرُ فِي أَقَلَّ مِنْ ذَلِكَ فَإِذَا كَانُوا قَدْ سَارُوا بَرِيداً وَ أَرَادُوا أَنْ يَنْصَرِفُوا بَرِيداً كَانُوا قَدْ سَارُوا سَفَرَ التَّقْصِيرِ وَ إِنْ كَانُوا سَارُوا أَقَلَّ مِنْ ذَلِكَ لَمْ يَكُنْ لَهُمْ إِلَّا إِتْمَامُ الصَّلَاةِ قُلْتُ أَ لَيْسَ قَدْ بَلَغُوا الْمَوْضِعَ الَّذِي لَا يَسْمَعُونَ فِيهِ أَذَانَ مِصْرِهِمُ الَّذِي خَرَجُوا مِنْهُ قَالَ بَلَى إِنَّمَا قَصَّرُوا فِي‏ ذَلِكَ‏ الْمَوْضِعِ‏ لِأَنَّهُمْ لَمْ يَشُكُّوا فِي مَسِيرِهِمْ وَ إِنَّ السَّيْرَ سَيَجِدُّ بِهِمفَلَمَّا جَاءَتِ الْعِلَّةُ فِي مُقَامِهِمْ دُونَ الْبَرِيدِ صَارُوا هَكَذَا[1]