مباحثه، تالار علمی فقاهت
نکته علمی: نحوه تحلیل حمل بر مثالیت - نسخه قابل چاپ

+- مباحثه، تالار علمی فقاهت (http://mobahathah.ir)
+-- انجمن: بخش اصول (http://mobahathah.ir/forumdisplay.php?fid=17)
+--- انجمن: مباحثات دروس خارج اصول (http://mobahathah.ir/forumdisplay.php?fid=20)
+---- انجمن: اصول استاد سیدمحمدجواد شبیری (http://mobahathah.ir/forumdisplay.php?fid=25)
+---- موضوع: نکته علمی: نحوه تحلیل حمل بر مثالیت (/showthread.php?tid=1032)



نحوه تحلیل حمل بر مثالیت - مسعود عطار منش - 24-بهمن-1396

گاهی در نظر عرف موضوع روایت خصوصیتی در حکم نداشته و از آن مثالیت می فهمد و بواسطه این فهم از روایت الغای خصوصیت میکند مثلا رجل شک بین الثلاث و الاربع را حمل بر مثال می کند چون زن و مرد بودن در این حکم خصوصیت ندارد و اما نحوۀ تحلیل این مطلب به یکی از این سه نحو است :
1-رجل در مطلق انسان استعمال شود بنحو مجاز در کلمه .
2-قبل یا بعد از کلمۀ رجل لفظ مثلاً در تقدیر بگیریم بنحو مجاز در حذف یا همان تقدیر .
3-با توجه به این که سائل و مجیب در مقام سئوال و جواب از مطلق شاک هستند اگر در مقام تلفظ و تکلم به ذکر  حصه خاصی اشاره کرده و از حصه دیگر که مشابه این حصه هست سکوت کردند معنایش اینست که حصه دیگر هم همین حکم را دارد و این مفاد سکوتی کلام است یعنی وقتی در نظر سائل زن و مرد خصوصیت نداشته و در مقام سئوال از وظیفه مطلق شاک است ولی در مقامتکلم لفظ رجل را ذکر می کند و از حکم زنان سئوال نمی کند در واقع سکوت سائل و مجیب نسبت به زن ، کافیست برای افهام اشتراک این دو در سئوال و جواب .


RE: نحوه تحلیل حمل بر مثالیت - محمد 68 - 24-بهمن-1396

با عرض سلام و ادب

نکته ای که از پیام شما برداشت کردم این است که آن موردی که عرف مثالیت آن را متوجه می شود، توجیه کنیم و چگونه عبارت آن را تصحیح کنیم.

آنچه در این بحث مهم به نظر می رسد این است که وجه استظهار عرف چیست؟ یعنی عرف بنا بر چه نکته ای برخی از موارد را حمل بر مثالیت میکند و نسبت به برخی این حکم را نمیکند؟

مثلا در روایت مذکور از لفظ رجل الغاء خصوصیت میکند ولی در روایات قضای نماز و روزه والدین «في الرجل يموت و عليه صلاة أو صيام، قال: يقضي عنه أولى الناس بميراثه» از لفظ رجل در روایت الغاء خصوصیت نمی کند.

البته شاید این موردی که به عنوان مثال بیان کردم معلوم باشد ولی ملاکی که بتوان این وجه استظهار را مشخص کرد لازم است.


RE: نحوه تحلیل حمل بر مثالیت - مسعود عطار منش - 25-بهمن-1396

فرمایش شما کاملا متین است و این که وجه استظهار عرف چیست از اهمیت ویژه ای در مباحث علمی برخوردار است و لکن این نکته را اجمالا عرض کنم که نحوۀ تحلیل  یا به تعبیر شما توجیه استظهارات در برخی مباحث علمی ، ثمره دارد فلذا هم لازم است به وجه استظهار توجه شود و هم لازم است به تحلیل یا توجیه استظهارات توجه شود .
بعنوان مثال در آیه شریفۀ «المطلقات یتربصن بانفسهن ثلاثه قروء و لا یحل لهن ان یکتمن ما خلق الله فی ارحامهن و بعولتهن احق بردهن فی دلک ...» یک بحث اصولی مطرح شده است که ضمیر بعولتهن به تمام افراد مطلقات بر نمی گردد بلکه فقط به مطلقات رجعی بر می گردد چون احق به رد بودن بعوله (شوهران) در طلاق رجعی معنا دارد نه بائن ؛ آن بحث عبارت از این است که تعقیب عام (مطلقات) به ضمیری که به بعض افرادش باز میگردد (بعولتهن) آیا موجب تخصیص یا اجمال عام می شود یا نه ؟
یکی از جهات تاثیر گذار در این بحث این است که اختصاص ضمیر بعولتهن به مطلقات رجعی را چگونه تحلیل یا توجیه کنیم . این بحث را استاد در فقه امسال (سال 96) مفصل ذیل ایۀ شریفه مطرح کردند .
خلاصه عرض بنده این است که طلبه اگر بخواهد به فهم صحیح و دقیق متون برسد باید علاوه بر توجه به وجه استظهار به تحلیل و توجیه استظهارات هم واقف باشد .