+- مباحثه، تالار علمی فقاهت (http://mobahathah.ir)
+-- انجمن: بخش اصول (http://mobahathah.ir/forumdisplay.php?fid=17)
+--- انجمن: مطالب علمی (اصولی) (http://mobahathah.ir/forumdisplay.php?fid=28)
+--- موضوع: نقدی بر کتاب «حکم: حقیقت، اقسام، قلمرو» (/showthread.php?tid=1065)
نقدی بر کتاب «حکم: حقیقت، اقسام، قلمرو» - سید محمد صادق رضوی - 14-اسفند-1396
مسأله ی حکم و زیر مجموعه های آن از مسائل مهمیست که باید در اصول مورد بررسی قرار بگیرد اما باب خاصی برای آن باز نشده و به صورت پراکنده بحث شده است. آقای سید مجتبی نور مفیدی به صورت ابتکاری مسائل مربوط به حکم را در ضمن سه مجلد تدوین نموده اند. در عین حال به دیده قاصر اشکالاتی به نظر رسید که در ادامه عرض می شود.
اشكالات كلّي:
- غالباً نظريّات علماي متأخّر بررسي شده است امّا از مثل شيخ انصاري قده كمتر نام برده شده است.
- نامرتّبي مباحث كتاب
- پرداختن به مباحث تكراري كه از طيّ مباحث ديگر دانسته شده است. تكرار مكرّرات
- منابع تحقیق کامل نیستند از کتب فقهی کمتر استفاده شده است مثلاً حاشیه ی مکاسب محقّق اصفهانی میتوانست منبع قابل توجّهی در مباحث اعتباریّات باشد.
- براي آدرس دهي منابع به چاپ هاي قديم و بعضاً سنگي ارجاع داده است.
- در مقام نظریّه پردازی ضعیف وارد شده است.
برخی اشکالات تطبیقی
- آیة الله سیّد سعید حکیم را صاحب مستمسک شمرده است 1 /175؛
- ج 1/ 37: دلالت روایت محمد بن سنان بر تبعیت احکام از مفاسد و مصالح را انکار نموده و نوشته اند: (تنها چیزی که از این روایت استفاده میشود این است که برخی از احکام مبتنی بر مصالح و مفاسد واقعی می باشند..موجبه جزئیه) در حالیکه با ملاحظه روایت معلوم است که امام علیه السلام استدلال عقلی بیان می کنند. آیا معنی دارد برای موجبه جزئیه، استدلال عقلی کلی ذکر کرد؟
- ج1/ 358: آیه شریفه ی «لیلبونکم الله بشیء من الصید» را حکم شرعی فرض نموده و فایده آن را امتحان دانسته اند! در حالیکه از سیاق آیه و تفاسیر مشخص است که نزدیک بودن صید به مسلمین مایه امتحان بود، نه اصل جعل حکم حرمت صید. در ادامه از روایت «لیس شیء فیه قبض أو بسط مما أمر الله به أو نهی عنه إلا وفیه لله عزو جل ابتلاء وقضاء» را شاهد بر اختباری بودن احکام و عدم تبعیت از مصالح و مفاسد گرفته اند. در حالیکه لو سلمنا امر و نهی در اینجا به معنای انشاء احکام باشد اما نفرموده اند که علت آن ابتلاء خلق بوده، بلکه فقط فرموده اند در آن ابتلاء هم هست.
- 1/ 392 برای بحث عدم تبعیت بالجمله احکام به سیره عقلا در جعل قوانین تمسک کرده اند. آیا شارع ملزم است در جعل قوانین از روش عقلا تبعیت کند؟ سیره عقلا فقط در استکشاف حکم شرعی تأثیر دارد نه تعیین تکلیف برای عملیات صدور حکم شارع!