+- مباحثه، تالار علمی فقاهت (http://mobahathah.ir)
+-- انجمن: بخش اصول (http://mobahathah.ir/forumdisplay.php?fid=17)
+--- انجمن: مباحثات دروس خارج اصول (http://mobahathah.ir/forumdisplay.php?fid=20)
+---- انجمن: اصول استاد سیدمحمدجواد شبیری (http://mobahathah.ir/forumdisplay.php?fid=25)
+---- موضوع: نکته علمی: اشکالی به جریان تخییری برائت در اطراف علم اجمالی و پاسخ به ان (/showthread.php?tid=1078)
اشکالی به جریان تخییری برائت در اطراف علم اجمالی و پاسخ به ان - مسعود عطار منش - 20-اسفند-1396
سابقا گفته شد یکی از راه حل هایی که برای تجویز مخالفت احتمالیه بیان شده است جریان تخییری برائت در اطراف علم اجمالی است به این نحو که اگر الف را امتثال کردی در ب و اگر ب را امتثال کردی در الف برائت جاری کن . مرحوم صدر به این بیان اشکالاتی را مطرح نموده و به برخی پاسخ داده اند که به یکی از آنها اشاره می کنیم :
اگر فرض کنیم بین وجوب جمعه و ظهر علم اجمالی داریم و بخواهیم در وجوب این دو برائت جاری کنیم نیاز به چهار اطلاق داریم :
دو اطلاق افرادی برای شمول نسبت به ظهر و جمعه و دو اطلاق احوالی برای هر یک از این دو نسبت به قبل از اتیان دیگری پس مجموعا چهار حالت داریم :1-برائت در ظهر قبل از اتیان جمعه-2-برائت در ظهور بعد از اتیان جمعه-3-برائت در جمعه قبل از اتیان ظهر-4-برائت در جمعه بعد از اتیان ظهر .
لازمۀ عمل کردن به این چهار اطلاق تجویز در مخالفت قطعیه می باشد که عقلا یا عقلائیا جائز نمی باشد فلذا اطلاقات چهارگانه با یکدیگر تعارض کرده دلیل اصل نسبت به علم اجمالی از حجیت ساقط می شود و دیگر جریان تخییری برائت بی معنا می شود .
مرحوم صدر در پاسخ به این اشکال می فرماید :
محل تعارض اطلاقات احوالی بوده زیرا با جریان اطلاق افرادی کار به تعارض نمی کشد و به عبارت دیگر وقتی اطلاق افرادی دلیل برائت ، ظهر و جمعه را گرفت در قدر متیقنش که بعد از اتیان طرف مقابل است برائت جاری شده و تا اینجا را می توان ملتزم شد و مخالفت قطعیه ای لازم نمی اید ولی وقتی می خواهیم پارا فراتر از قدر متیقن بگذاریم یعنی هر یک از ظهر و جمعه قبل از اتیان دیگری را مجرای برائت بدانیم کار به مخالفت قطعیه می کشد پس آنچه موجب تعارض شد اطلاق احوالی بود نه افرادی فلذا دلیل برائت در افراد یعنی ظهر و جمعه جاری شده و قدر متقنش بعد از اتیان طرف مقابل است و لکن قبل از اتیان دیگری را به دلیل تعارض شامل نمی شود و نتیجۀ این نحوه جریان برائت ، رائت تخییری خواهد بود .