+- مباحثه، تالار علمی فقاهت (http://mobahathah.ir)
+-- انجمن: بخش اصول (http://mobahathah.ir/forumdisplay.php?fid=17)
+--- انجمن: مباحثات دروس خارج اصول (http://mobahathah.ir/forumdisplay.php?fid=20)
+---- انجمن: اصول استاد سیدمحمود مددی (http://mobahathah.ir/forumdisplay.php?fid=44)
+---- موضوع: اشکال: شبهه مفهومیه جزو شبهات حکمیه نیست!! (/showthread.php?tid=1131)
شبهه مفهومیه جزو شبهات حکمیه نیست!! - 89194 - 2-ارديبهشت-1397
استاد مددی اخیرا در درس خارج اصول فرمودند که شبهات مفهومیه جزو شبهات حکمیه محسوب می شود و رفعش به ید شارع است.
************
لکن مسئله این جاست که اگر شارع مثلا برای «غنا» احکامی را قرار داده است و غنا شبهه مفهومیه دارد یعنی حقیقت شرعیه یا متشرعیه ای برای آن قرار داده نشده، پس باید به فهم عرف رجوع نمود. حال اگر معنای عرفی آن هم مجمل است دلیلی وجود ندارد که حتما شارع باید این ابهام را زایل کند بلکه شارع موضوع را مشخص کرده و اگر در تشخیص آن هم عاجز ماندیم شارع متعال اصول عملیه را قرار داده است و در نتیجه در مقام عمل متحیر نمی مانیم. لذا دلیلی برای این که رفع شبهه مفهومیه به ید شارع باشد نداریم. لذا شبهه مفهومیه در زمره شبهات موضوعیه باید قرار گیرد نه حکمیه.
لطفانظر خود و یا اساتید محترم را در این رابطه بفرمایید.
RE: شبهه مفهومیه جزو شبهات حکمیه نیست!! - سید محسن حائری - 2-ارديبهشت-1397
(2-ارديبهشت-1397, 16:01)89194 نوشته: لکن مسئله این جاست که اگر شارع مثلا برای «غنا» احکامی را قرار داده است و غنا شبهه مفهومیه دارد یعنی حقیقت شرعیه یا متشرعیه ای برای آن قرار داده نشده، پس باید به فهم عرف رجوع نمود. حال اگر معنای عرفی آن هم مجمل است دلیلی وجود ندارد که حتما شارع باید این ابهام را زایل کند بلکه شارع موضوع را مشخص کرده...چرا دلیلی وجود ندارد که شارع باید این ابهام را زائل کند؟ عین دلیلی که می‌گوید در شبهات حکمیه باید ابهام زائل شود، اینجا نیز جاریست.
همین که شارع جهت حکمش از عبارتی که ابهام دارد استفاده کرده، در بیان حکمش کوتاهی نموده. هر چند که این ابهام در عرف وجود دارد نه در معنای شرعی.
اگر بناست در اصل این که در شبهات حکمیه، تبیین به عهده‌ی شارع است مناقشه شود، حرفی نیست، اما بر فرض پذیرش این نظریه، دلیل جدا کردن شبهات مفهومیه مانند غنا روشن نیست!
(2-ارديبهشت-1397, 16:01)89194 نوشته: و اگر در تشخیص آن هم عاجز ماندیم شارع متعال اصول عملیه را قرار داده است و در نتیجه در مقام عمل متحیر نمی مانیم.اصول عملیه در جمیع شبهات (چه حکمیه، چه موضوعیه، چه مفهومیه، چه مصداقیه) وجود دارند و جهت رفع شبهه آمده‌اند و در نهایت در مقابل هیچ شبهه‌ای متحیر نخواهیم ماند! این که مولی در برابر شبهات، اصل عملی جعل کرده است، چه ارتباطی با مدعا دارد؟ لطف می‌فرمایید توضیح دهید.
RE: شبهه مفهومیه جزو شبهات حکمیه نیست!! - حسین بن علی - 2-ارديبهشت-1397
به نظر می رسد اگر ابهام در زمان صدور وجود داشته است تبیین حکم در ناحیه عملکرد شارع محسوب میشود ولی اگر این ابهام در طول زمان و به جهت خفاء قرائن حاصل شده است نقصی از ناحیه عملکرد شارع نبوده و مرجع اصول عملیه است
RE: شبهه مفهومیه جزو شبهات حکمیه نیست!! - 89194 - 3-ارديبهشت-1397
عرض بنده هم دقیقا همین است که اگر در زمان ابلاغ، مفهوم آن موضوع واضح بود و بعدا مشتبه شد در این صورت شارع در بیان کوتاهی نکرده است.
لذا وظیفه ای ندارد
تحیر مکلف را که از عدم فهم موضوع ناشی شده است را نیز با اصول عملیه حل نموده. لذا هیچ چیزی بر عهده شارع نیست.
RE: شبهه مفهومیه جزو شبهات حکمیه نیست!! - 89194 - 3-ارديبهشت-1397
امیدوارم اشکال و ابهام عزیزمون آقای حائری رو هم با پاسخ بالا رفع کرده باشم.
RE: شبهه مفهومیه جزو شبهات حکمیه نیست!! - سید محسن حائری - 3-ارديبهشت-1397
(3-ارديبهشت-1397, 06:24)89194 نوشته: عرض بنده هم دقیقا همین است که اگر در زمان ابلاغ، مفهوم آن موضوع واضح بود و بعدا مشتبه شد در این صورت شارع در بیان کوتاهی نکرده است.
لذا وظیفه ای ندارد
تحیر مکلف را که از عدم فهم موضوع ناشی شده است را نیز با اصول عملیه حل نموده. لذا هیچ چیزی بر عهده شارع نیست.
تفصیلی که از حضرت استاد مطرح نمودید، تفصیل بین شبهه‌ی مفهومیه و حکمیه بود.
این که بین شبهه‌ای که از ابتدا وجود داشته، و شبهه‌ای که بعدا عارض شده، فرقی گذاشته شود، سر جای خود محل بحث و مناقشه است.
این که شبهه بعدا عارض شده باشد، می‌تواند در شبهه‌ی حکمیه هم باشد و اختصاصی به شبهات مفهومیه ندارد.
به طور خلاصه: فارق بین «شبهه‌ی حکمیه» و «شبهه‌ی مفهومیه» روشن نشد.
RE: شبهه مفهومیه جزو شبهات حکمیه نیست!! - 89194 - 8-ارديبهشت-1397
منظورتون از تفصیل بین شبهات مفهومیه و حکمیه چیست.؟
من به نقل از استاد شبهات مفهومیه را از اقسام شبهه حکمیه بیان کردم.
RE: شبهه مفهومیه جزو شبهات حکمیه نیست!! - سید محسن حائری - 8-ارديبهشت-1397
خلاصه‌ی عرایض حقیر این بود که این که بخواهیم بین «وجود شبهه از ابتدا» و «حدوث شبهه» تفصیل بدهیم، ارتباطی به بحثی که از استاد مطرح نمودید ندارد.
بحث در این بود که «شبهات مفهومیه (چه شبهه‌ای که از ابتدا وجود داشته، و چه شبهه‌ای که بعدا عارض شده) ملحق به شبهات حکمیه است یا موضوعیه؟»
RE: شبهه مفهومیه جزو شبهات حکمیه نیست!! - 89194 - 9-ارديبهشت-1397
اشکال بنده هم این است که باید تفصیل داد و گفت که اگر شبهه مفهومیه در زمان صدور وجود نداشته نمی توان این را شبهه حکمیه نامید.
به عبارت دیگر اطلاق کلام استاد محل اشکال است.
RE: شبهه مفهومیه جزو شبهات حکمیه نیست!! - 89194 - 15-ارديبهشت-1397
استاد شمس در رابطه به موضوعیه و حکمیه بودن شبهه فرموده است که ملاک حکمیه بودن این است که رفعش فقط به دست شارع انجام می گیرد. ولو شارع در مورد بیان آن کوتاهی نکرده باشد ولی به هر ترتیب می بینیم که با رجوع به امور خارجی قابل رفع نیست. این را شبهه حکمیه می گویند.
با این بیان، شبهه مفهومیه ولو فرضا در صدر اسلام واضح و فاقد شبهه بوده ولی همین که در عصر ما مبهم است و با مراجعه به امور خارجی قابل رفع نیست، شبهه حکمیه به حساب می آید زیرا کسی جز شارع نمی تواند آن را رفع کند.