+- مباحثه، تالار علمی فقاهت (http://mobahathah.ir)
+-- انجمن: بخش رجال (http://mobahathah.ir/forumdisplay.php?fid=29)
+--- انجمن: قواعد رجال (http://mobahathah.ir/forumdisplay.php?fid=30)
+--- موضوع: مساله جدید: طریقه ی کشف عقیده ی راوی از روایات وی1 (/showthread.php?tid=1170)
طریقه ی کشف عقیده ی راوی از روایات وی1 - محمود رفاهی فرد - 7-آذر-1397
یکی از راه های مرسوم برای پی بردن به عقیده ی راوی، بررسی روایات منقول از اوست. این مطلب هم در مباحث فقهی (بنا بر تفصیل بین خبر صحیحه و موثقه ولو عند التعارض) و هم در مباحث تاریخ کلام که این اواخر مطرح شده است تاثیر گذار است.
برای این که از روایات راوی به عقیده ی او پی ببریم دو جهت را باید احراز کنیم اول این که روایت منقول از راوی، واقعا مورد روایت تفصیلی او بوده است و دوم این که راوی به مضمون حدیثش معتقد بوده است.
در جهت اول، طبعا باید طریق تا راوی معتبر باشد اما نکته ی مهمی که باید مورد دقت قرار بگیرد احراز این است که حدیث مد نظر، مورد روایت تفصیلی راوی بوده است. چرا که ممکن است راوی در سند حدیث باشد اما قرار گیری او در سند صرفا به جهت این باشد که کتاب ماخذ را او روایت کرده است نه این که حدیث را بخصوصه روایت کرده باشد. مثلا در مورد حسین بن احمد مالکی، خب در کتب روایی شیعی مانند تاویل الایات، احادیثی با مضامین کاملا شیعی و امامتی از او نقل شده است. استاد سید محمد جواد شبیری در نقل استناد به این روایات برای اثبات تشیع حسین بن احمد مالکی می فرمودند (خارج فقه، 22/7/97)حدود چهل روایتی که محمد بن العباس در تاویل الایات از حسین بن احمد نقل کرده است تماما از محمد بن عیسی است و این احتمال وجود دارد که حسین بن احمد صرفا طریق به کتاب محمد بن عیسی بوده باشد و معملوم نیست این روایات را تفصیلا روایت کرده باشد....
RE: طریقه ی کشف عقیده ی راوی از روایات وی1 - محمود رفاهی فرد - 11-آذر-1397
در ادامه ی مبحث قبل.
در مورد جهت دوم یعنی احراز این که راوی به مضمون روایتش معتقد بوده است یا نه سه احتمال وجود دارد. یکی این که راوی صرفا روایت کننده ی روایت از استادش است و هیچ التزامی فراتر از نقل از استادش ندارد. احتمال دوم این است که صدور روایت از امام را قبول دارد احتمال سوم این که علاوه بر قبول صدور، به مضمون آن هم ملتزم است یعنی اگر روایت فقهی است به آن فتوی میدهد و اگر اعتقادی است آن را باور دارد (احتمال تقیه و ...) نمی دهد. این که محدثین متقدم چه شیوه ای داشته اند آیا خصوص احادیث مفتی بها را نقل می کرده اند یا خصوص احادیثی که صدورشان را قبول داشته اند یا هر حدیثی که از شیخشان اخذ کرده بودند جای بررسی دارد و شواهدی له و علیه این فرضیه ها وجود دارد.
ولی به هر حال اگر راوی ای تنها مضمون خاصی را روایت کند ظاهر در اعتقاد به آن است مثلا اگر یک راوی تنها احادیث موهم جبر را روایت کند و احادیث دال بر اختیار را روایت نکند ممکن است بگوییم ظاهر حال این روای این است که قائل به جبر است.
اما نکته ی مهم در این قسمت این است که باید مجموعه ی احادیث راوی را لحاظ کرد. مثلا ممکن است راوی ای در مجامع شیعی، احادیثی با مضامین شیعی داشته باشد. به صرف این نمی توان تشیع او را نتیجه گرفت.بلکه باید منقولات از او در مجامع عامه را هم ملاحظه کرد. ممکن است او هم روایات شیعی را روایت کند و هم روایات مخالف را و مولفین ما روایات شیعی او را گرفته باشند و مولفن عامه روایات غیر شیعی را.
استاد سید محمد جواد شبیری می فرمودند که روایات معروف به خربوذ در مجامع شیعه با مجامع عامه دو سبک متفاوت است. در شیعه روایات فقهی است در عامه روایات تاریخ مکه و ...
در واقع معروف بن خربوذ هر دو سبک روایات را داشته و اصحاب امامیه به تبع گرایش خودشان روایات فقهی او را انتقال داده اند و عامه روایات دیگر را.
از همین جا معلوم می شود مثلا در همین مثال نمی توان به صرف تفاوت سبک روایات برداشت کرد که معروف بن خربوذ در روایات عامه فردی متفاوت با معروف بن خربوذ خاصه است. چنانکه برخی مولفین در موضوع دیگری مطرح کرده اند. منشا تفاوت ممکن است تفاوت علائق مولفین باشد نه تعدد راوی. این نکته را هم استاد متذکر شدند.
RE: طریقه ی کشف عقیده ی راوی از روایات وی1 - مسعود عطار منش - 12-آذر-1397
اگر تعداد این روایات زیاد باشد ممکن است به اطمینان برسیم ولی اگر تعدادش کم باشد ولو تنها روایات دارای مضمون خاصی را نقل کرده باشد حتی اگر ظهور حالش را بپذیریم معلوم نیست چنین ظهور حال هایی حجت باشد چون قابل احتجاج نیست چون اساسا ظهور حال در جایی قابل احتجاج است که در مقام بیان ثبوت و ردع این ظهور حال باشد و سکوت نکند و در نتیجه حجت شود ولی معلوم نیست در مقام بیان بوده باشد . بله اگر بر اساس انسداد پیش برویم ممکن است همین ظهور حالهای ظنی حجت شود .