(9-آذر-1397, 16:50)فاضل همدانی نوشته: کلام مرحوم تبریزی و مناقشه

مرحوم استاد یک موردی را جمع عرفی می کردند که ما آن را قبول نداریم: می فرمودند:

اگر یک خطاب جزییت بگوید که وضو یا شرطیت بگوید که وضو در نماز واجب است. یک خطاب دیگر بگوید طهارت از خبث در نماز واجب است و من مکلف متمکن از جمع بین وضو و طهارت از خبث نباشم، برای اینکه آب به اندازه ی کافی ندارم. ایشان می فرمودند که جمع عرفی دارد که همان حمل بر تخییر است زیرا علم داریم از خارج که به دلیل محذور تکلیف به غیر مقدور، هر دو واجب نیستند.

به نظر ما این کلام درست نیست؛ نه به خاطر اینکه تعارض بالعرض است. زیرا جمع در تعارض بالعرض را قبول داریم. بلکه به خاطر اینکه اصلا جمع عامین من وجه بر تخیییر عرفی نیست.