تطبیقات قاعدۀ مقتضی و مانع(اصل عدم معارض) - نسخه قابل چاپ +- مباحثه، تالار علمی فقاهت (http://mobahathah.ir) +-- انجمن: بخش اصول (http://mobahathah.ir/forumdisplay.php?fid=17) +--- انجمن: مباحثات دروس خارج اصول (http://mobahathah.ir/forumdisplay.php?fid=20) +---- انجمن: اصول استاد سیدمحمدجواد شبیری (http://mobahathah.ir/forumdisplay.php?fid=25) +---- موضوع: تطبیقات قاعدۀ مقتضی و مانع(اصل عدم معارض) (/showthread.php?tid=1176)

تطبیقات قاعدۀ مقتضی و مانع(اصل عدم معارض) - مسعود عطار منش - 10-آذر-1397 بیان مبنا : مبنای ما این است که اگر احد اطراف از محل ابتلاء خارج باشد اصل بلامعارض در طرف داخل در محل ابتلاء جاری میشود و اگر هر دو محل ابتلاء باشند اصل در هیچیک جاری نمیشود و نکتۀ عدم جریان هم این است که از نگاه عقلاء جریان اصل و ترخیص در طرفین خلاف ارتکاز است یعنی بسیار مستبعد است که شارع غرض ترخیصی خود را بر غرض الزامی معلومش ترجیح دهد لذا جریان اصل در طرفین معارضه نموده و تساقط حاصل میشود و این یک قید لبی عقلایی بر عمومات برائت شرعیه است. تبیین صورت مسأله : اگر علم اجمالی به حرمت احد الانائین داشته باشیم و از طرفی ندانیم اناء دوم در چین است که خارج از محل ابتلاء باشد یا همین جاست ، با توجه به مبنای مذکور ، اصول ترخیصی شرعیه یک قید لبی عقلائی دارند و آن عبارت است از عدم منجر شدن جریان اصل به مخالفت قطعیه پس شک در خروج از محل ابتلاء شک در تحقق این قید لبی است و در مسألۀ مذکور ما شک در قید لبی مذکور داریم که این بحث مصداق بحث تمسک به عام در شبهۀ مصداقیه مخصص است و ما در آنجا گفتیم در جایی که متکلم متکفل بیان مصداقی مخصص نباشد نمی توان به عام تمسک کرد و اینجا هم از همین قبیل است فلذا نمیشود به عمومات ترخیصی تمسک نموده و قید لبی مذکور را منتفی دانست . جریان قاعدۀ مقتضی و مانع : با توجه به عدم جریان عمومات ترخیصی در شبهۀ مصداقیه مخصص در امثال مانحن فیه راه حلی دومی را می توان ارائه داد و آن عبارت است از این که جریان اصل در طرف اول که داخل در محل ابتلاء است مقتضی دارد و لکن اگر در طرف دوم هم جاری شود مبتلاء به معارضه شده و آن قید لبی حاصل میشود و این در واقع مانع از حجیت اصلی است که در طرف اول مقتضیِ جریان داشت ولی در عین حال مقتضی محرز است و مانع مشکوک است و این از تطبیقات روشن قاعدۀ مقتضی و مانع است .