+- مباحثه، تالار علمی فقاهت (http://mobahathah.ir)
+-- انجمن: بخش فقه (http://mobahathah.ir/forumdisplay.php?fid=5)
+--- انجمن: مباحثات دروس خارج فقه (http://mobahathah.ir/forumdisplay.php?fid=9)
+---- انجمن: فقه استاد گنجی (http://mobahathah.ir/forumdisplay.php?fid=13)
+---- موضوع: بررسی تمسک به حدیث لاتعاد در احکام خاصه نماز جمعه (/showthread.php?tid=1263)
بررسی تمسک به حدیث لاتعاد در احکام خاصه نماز جمعه - سید رضا حسنی - 25-دي-1397
مرحوم تبریزی جریان لاتعاد را فقط در احکام عامه نماز های یومیه قبول داشتند و نسبت به احکام خاصه نماز جمعه که یک نماز خاص است قبول نداشند.
ما در کلمات قائلی را پیدا نکردیم که در شرایط خاصه که مختص به نماز جمعه است به لاتعاد استناد کرده باشد. یعنی از قدیمی ها کسی را پیدا نکردیم که به لاتعاد استدلال کند. سید یزدی رحمه الله در نماز لیله الدفن فرموده است اگر کسی سوره قدر را فراموش کند و نخواند، نمازش صحیح است لکن مجزی از نماز لیله الدفن نیست.[1] محقق خویی فرموده است که لا مجال للتمسک به حدیث لاتعاد؛ حدیث لاتعاد نمی تواند اجزاء را ثابت کند:
«و يندفع بأنّ الحديث ناظر إلى الإعادة و عدمها الراجعين إلى صحّة الصلاة و فسادها بما هي صلاة، لا بما هي صلاة ذات خصوصية كذائية معدودة من مقوّمات الماهية و فصولها المنوّعة التي بها تمتاز عن غيرها، فانّ لسان الحديث منصرف عن التعرّض إلى هذه الجهة، و لا يكاد يفي بإثبات شي‌ء آخر زائداً على صفة الصحّة كما لا يخفى فليتأمّل».[2]
مختار استاد: جریان قاعده لاتعاد. ما در همان مسئله نیز بحث کردیم وکلام ایشان را قبول کردیم.
لکن آن کلام ایشان ارتباطی به بحث ما ندارد. درست است که حدیث لاتعاد عمل را فقط تصحیح می کند و می گوید اعاده نمی خواهد، اما اینکه عملی که به جا آورده شده است چه نمازی محسوب می شود از محدوده ی دلالت حدیث لاتعاد خارج است. به عنوان مثال شما نماز غفیله را بخوانید و آیه ی و ذاالنون را نخوانید، حدیث لاتعاد حکم به صحتش می کند اما اینکه نمازی که خوانده شده است غفیله باشد را دلالت نمی کند. لکن ما در مقام عرض کردیم که دو رکعت نمازی خوانده است و شک دارد که این دو رکعت نمازی که خوانده است صحیح است یا صحیح نیست، این دو رکعت نمازی را که به عنوان نماز یومیه جمعه خوانده است، شک می کند که صحیح است یا نیست، لاتعاد می گوید این دو رکعت که خوانده شده است و مثلا امام آن محدث بوده است و جماعت نداشته است، صحیح است. با ضمیمه کردن این نکته که در شبانه روز، 5 نماز بیشتر بر عهده ی مکلف نیست می گوییم که همین نماز مبرئ ذمه است و لازم نیست که اعاده شود.
بنابراین :
اولا: عنوان جمعه عنوان خاصی که غیر از نماز های یومیه باشد و آن عنوان خاص را حدیث لاتعاد ثابت کند صحیح نیست. لکن ثابت می کند که این نماز صحیح است. و همین مقدار نیز برای ما کافی است.
ثانیا: مضافا بر اینکه در گذشته نیز عرض کرده ایم که نماز جمعه عنوان خاص نیست. نماز جمعه همان نماز یومیه است که شرایط آن فرق کرده است. حقیقت آن با نماز ظهر یکی است.
خلاصه اینکه لاتعاد نماز جمعه را تصحیح می کند و ما مشکلی برای شمول آن نسبت به نماز جمعه نمی بینیم.
[1] العروة الوثقی (المحشی)، السید محمد کاظم الطباطبائی الیزدی، ج3، ص402.
[2] موسوعة الامام الخوئی، السید أبوالقاسم الخوئی، ج19، ص347.