سؤال: آیا در دوران بین محذورین جعل حکم ظاهری اباحه ثبوتا امکان دارد - نسخه قابل چاپ +- مباحثه، تالار علمی فقاهت (http://mobahathah.ir) +-- انجمن: بخش اصول (http://mobahathah.ir/forumdisplay.php?fid=17) +--- انجمن: مباحثات دروس خارج اصول (http://mobahathah.ir/forumdisplay.php?fid=20) +---- انجمن: اصول استاد شب‌زنده‌دار (http://mobahathah.ir/forumdisplay.php?fid=22) +---- موضوع: سؤال: آیا در دوران بین محذورین جعل حکم ظاهری اباحه ثبوتا امکان دارد (/showthread.php?tid=1376)

آیا در دوران بین محذورین جعل حکم ظاهری اباحه ثبوتا امکان دارد - 89207 - 11-اسفند-1397 هر حکمی - اعم از واقعی و ظاهری- را که شارع می خواهد جعل کند در صورتی قابلیت جعل دارد که مکلف بتواند آن را تصدیق نماید و الا قابل جعل نیست، نظیر آنچه که در باب عمل به قطع طریقی گفته می شود در آنجا شارع نمی تواند از عمل به قطع ردع کند چون درست است که حکم عقل به حجیت قطع تعلیقی است یعنی به شرطی که شارع منع نکند عقل حکم به حجیت قطع می کند -همانطور که شهید صدر«ره» گفته است- اما بحث در این است که شارع نمی تواند منع از عمل به قطع نماید چون مستلزم ترخیص در معصیت و یا ترخیص در ترک واجب است و این موجب می شود که در نظر مکلف تناقض در کلام شارع رخ دهد، حال نظیر همین بیان در مانحن فیه وجود دارد یعنی حکم به اباحه در موارد دوران بین محذورین یک حکم ظاهری است که عقل نمی تواند آن را تصدیق کند مثلا اگر در شبهات بدویه وجوبیه احتمال وجوب یا اباحه داده شود در اینصورت شارع نمی تواندحکم ظاهری حرمت را برای آن جعل کند و یا در شبهات تحریمیه حکم ظاهری وجوب را جعل نماید در اینصورت نیز چنین حکم ظاهری قابل جعل نیست بلکه حکم ظاهری باید با یکی از محتملات سازگار باشد، در مانحن فیه نیز می دانیم فلان کار مباح نیست چون یا وجوب فعل دارد و یا حرمت، به همین دلیل جعل اباحه امکان ندارد چون با علم اجمالی به وجوب یا حرمت منافات دارد، بله لسان برائت با لسان اباحه فرق می کند به همین دلیل برائت با علم اجمالی به وجوب یا حرمت منافاتی ندارد چون برائت دلالت بر عدم عقاب دارد نه بر عدم حکم یعنی ممکن است حتی در موارد حرام مسلّم نیز شارع امنیت از عقاب بدهد مثل لعان که حرام است ولی عقاب ندارد. پس جعل اباحه در موارد دوران بین محذورین قابل تصویر نیست چون نقض غرض پیش می آید به همین دلیل قابل جعل نیز نیست پس در نفس شارع منقدح نمی شود و از آنجا که هیچ فعلی از فاعل مختار بدون داعی سر نمی زند در نتیجه اباحه جعل نمی شود. البته لازم به ذکر است که این نظریه از سوی استاد معظم مورد نقد و مناقشه قرار گرفته و پذیرفته نشده است. برای کسب اطلاعات بیشتر به متن تقریر که پیوست شده است، مراجعه شود.