+- مباحثه، تالار علمی فقاهت (http://mobahathah.ir)
+-- انجمن: بخش اصول (http://mobahathah.ir/forumdisplay.php?fid=17)
+--- انجمن: مباحثات دروس خارج اصول (http://mobahathah.ir/forumdisplay.php?fid=20)
+---- انجمن: اصول استاد لاریجانی (http://mobahathah.ir/forumdisplay.php?fid=57)
+---- موضوع: تفاوت اعتبار و تنزیل در کلام محقق اصفهانی (/showthread.php?tid=1555)
تفاوت اعتبار و تنزیل در کلام محقق اصفهانی - عرفان عزیزی - 25-آبان-1398
محقق اصفهانی مجعولات شرعی را به سه قسم تقسیم می کنند .قسم اول انشاء به داعي جعل داعی .یعنی شارع مقدس به داعی بعث و تحریک مکلفین انشاء انجام می دهد. مثلا می فرماید «یجب الحج» و وجوب حج را انشاء می کند به داعی بعث و ایجاد انگیزه در مکلفین. انشاء به داعی جعل داعی در واقع یک جعل تکوینی است نه جعل تشریعی.
زیرا انشاء مولی که ایجاد معنا به واسطه‌ی لفظ است یک حقیقت تکوینی می باشد درواقع انشاء او اقتضاء ایجاد انگیزه‌ی بعث یا زجر در مکلف دارد و در صورتی که مکلف، منقاد باشد انگیزه‌ی مولا درخارج تحقق می یابد .قسم دوم از مجعولات شرعی، اعتبار ملکیت و زوجیت و امثال این ها می باشد. جعل اعتباری به معنی تطبیق یک مفهوم در غیر مصداق حقیقی خود می باشد غرض از این تطبیق این است که آثاری که در رتبه‌ی سابق برای ملکیت ها جعل کرده اند بر افراد اعتباری یک عنوان، مترتب سازند.قسم سوم از مجعولات شرعی مجعول تنزیلی است دراین قسم هم اثری که برای منزل علیه بوده است برای منزل ادعاء می شود مثلا وقتی شارع مقدس فرموده الطواف بالبیت صلاه همان آثار و احکامی که برای نماز بوده را برای طواف جعل کرده است.حال سوال اصلی در فرق تنزیل و اعتبار است بعد از این که هردو در اصل ادعائی بودن مشترک هستند
فرقی که وجود دارد این است که در اعتبار ،موضوع ادعائی محقق می شود واثر مترتب می گرددمثلا وقتی شارع فرموده من حاز ملک(البته خارجا این عنوان درروایات موجود نیست بلکه عبارتی اصطیادی است)آثاری برای ملکیت مترتب بوده است وشارع فقط موضوع را ایجاد کرده است یعنی ادعا کرده که حیازت هم مصداقی از مصادیق ملک است بعدآثار ملک خود به خود مترتب می شوداما در تنزیل حکم مماثلی برای منزل جعل می شود یعنی احکام مربوط به نماز برای طواف جعل می شود به تعبیر مرحوم اصفهانی اعتبار، موضوع یک اثر را محقَّق می سازد اما تنزیل خود اثر را ایجاد می نماید. یعنی تنزیل، جعل الاثر است و اعتبار، محقِّق موضوع الاثر است.