+- مباحثه، تالار علمی فقاهت (http://mobahathah.ir)
+-- انجمن: بخش اصول (http://mobahathah.ir/forumdisplay.php?fid=17)
+--- انجمن: مباحثات دروس خارج اصول (http://mobahathah.ir/forumdisplay.php?fid=20)
+---- انجمن: اصول استاد شهیدی (http://mobahathah.ir/forumdisplay.php?fid=36)
+---- موضوع: بررسی کلام شهید صدر در مورد تفاوت جملات مزدوجه (/showthread.php?tid=1657)
بررسی کلام شهید صدر در مورد تفاوت جملات مزدوجه - مهدی منصوری - 23-آذر-1398
شهید صدر در مورد جملات مزدوجه(جملاتی که مرکب از اسم و فعل باشند) فرموده اند: معنای «زید قام» و «قام زید» متفاوت است. دلیل بر اختلاف معنای دو تعبیر اختلاف قواعد ادبی آنها است؛ چون در صورتی که دو اسم وجود داشته باشد، تعابیر «قام زید و عمرو» و «قاما زید و عمرو» به کار برده می شود. در مورد صیغه جمع هم این تفاوت تعبیر وجو دارد؛ چون دو تعبیر «ذهب الناس» و «الناس ذهبوا» به کار برده می شود که این تفاوت در نحوه بیان، حاکی از تفاوت دو جمله در معنا خواهد بود.
ایشان در بیان تفاوت معنایی بین «زید قام» و «قام زید» فرموده اند: معنای «زید قام» این است که واقعی وجود دارد و زید و قضیه «قام زید» در آن تصادق دارد؛ چون زید قام» همانند «زید ابوه عالم» است که زید وجود دارد که هر گاه موضوع لحاظ شود، محمول تصورا[1]بر آن صادق است.
استاد شهیدی در پاسخ از کلام شهید صدر فرموده اند: کلام ایشان در مورد جملات مزدوجه تکلف بوده و بین «زید قام» و «قام زید» تفاوتی وجود ندارد. شاهد این امر این است که در زبان فارسی تعابیر «زید و عمرو ایستادند» و «ایستادند زید و عمرو» به کار برده می شود و یا دو تعبیر «مردم رفتند» و «رفتند مردم» به کار برده می شود تغییری در تعبیر ایجاد نمی شود. از طرف دیگر اگر نکات ذکر شده تفاوت معنوی دو جمله باشد، نباید در زبان های مختلف تغییر ایجاد شود؛ چون در نکات ارتکازی بین زبان فارسی و عربی تفاوتی وجود ندارد. بنابراین نکات ذکر شده قواعد ادبی است که تعبد لغت عربی است و از متعارف بودن استفاده از برخی تعابیر ناشی شده است.
درس خارج اصول، 98.09.23
[1]. نکته استفاده از تعبیر «تصورا» به جای تعبیر «تصدیقا» این است که حتی اگر موج هوا هم موجب ایجاد «زید قام» شود، این معنا تصور شود که با تصور موضوع، محمول بر ان صادق باشد.