مباحثه، تالار علمی فقاهت
سؤال: ارتکازی بودن تعلیل - نسخه قابل چاپ

+- مباحثه، تالار علمی فقاهت (http://mobahathah.ir)
+-- انجمن: بخش اصول (http://mobahathah.ir/forumdisplay.php?fid=17)
+--- انجمن: سوالات علمی (اصولی) (http://mobahathah.ir/forumdisplay.php?fid=41)
+--- موضوع: سؤال: ارتکازی بودن تعلیل (/showthread.php?tid=204)



ارتکازی بودن تعلیل - amirabas - 21-فروردين-1392

در برخی موارد در کلمات علما دیده می شود که برای اثبات معنای خاصی برای روایت به این مطلب استدلال می کنند که : "تعلیل ظهور در یک امر ارتکازی دارد ".
آیا به نظر شما این سخن عمومیت دارد و در همه جا قابل تطبیق است ؟
بله در جایی که متکلم در مقام احتجاج یا اقناع مخاطب خود است باید به امور ارتکازی یا دست کم اموری که مورد قبول مخاطب است ، تعلیل کند (استدلال کند ) اما در بیانات شرعیی که شارع در مقام بیان قوانین خود برای متشرعه است یا به عبارت دیگر در مقام آموزش قوانین شرعی به پیروان خود می باشد ، آیا باز هم تعلیلش ظهور در امر ارتکازی دارد ؟ چه بسا که شارع با تعلیل خود در مقام آموزش یک ضابطه ی کلی به مخاطب خود باشد مثلا هنگامی که شارع می فرماید : "لاتشرب الخمر لانه مسکر "لازم نیست که مسکر بودن یک امر ارتکازی برای حرمت شرب باشد یا اینکه شارع قبلا حرمت شرب مسکر را بیان کرده و در اینجا در واقع تطبیق کرده باشند بلکه امکان هم دارد که شارع با همین بیان خواسته باشد که حرمت شرب مسکر را به مخاطب خود اعلام کند و این امکان به اندازه ای است که جلوی ظهور ( ارتکازی بودن ) را می گیرد . ( اصل بیان ازیکی از اساتید اخذ شده است ).


RE: ارتکازی بودن تعلیل - رضا اسکندری - 13-ارديبهشت-1395

سلام
از نظر علماء نیز اینکه علت باید به امر ارتکازی باشد همه جا نیست.
همان طور که در کلمات بزرگان از جمله مرحوم اصفهانی نیز مذکور است علت دو قسم است:
گاهی علت برای بیان موضوع حکم و در حقیقت سعه و ضیق حکم است مثل الخمر حرام لانه مسکر که در حقیقت بیان می‌کند موضوع حرمت نه خمر بلکه مسکر است.
در این صورت لازم نیست علت به امر ارتکازی باشد.
اما گاهی علت برای تقریب مطلب است در این صورت حتما تعلیل باید به امر ارتکازی باشد.
و البته علماء معتقدند اصل در علت و ظهور تعلیل در این ذکر برای تقریب است.
(می توانید به کلام مرحوم اصفهانی در ذیل صحیحه اول زراره در بحث استصحاب مراجعه کنید)


RE: ارتکازی بودن تعلیل - استاد راهنما13 - 14-ارديبهشت-1395

البته ممکن است گفته شود که در اینگونه مثال ها شاید : قبلاً شارع و قانون گذار گفته باشد که مسکرات حرام است چون مزیل عقل و هوش هستند و وقتی این حرمت مسکرات ارتکازی شد قانون گذار می گوید الخمر حرام لإنه مسکر.؟(البته با این توضیح ارتکاز اعم است از اینکه منشأش نکته ی عقلائی باشد یا شرعی)
البته ظاهراً اصل کلام مرحوم اصفهانی صحیح است


RE: ارتکازی بودن تعلیل - مسعود عطار منش - 26-فروردين-1398

(21-فروردين-1392, 08:03)amirabas نوشته: در برخی موارد در کلمات علما دیده می شود که برای اثبات معنای خاصی برای روایت به این مطلب استدلال می کنند که : "تعلیل ظهور در یک امر ارتکازی دارد ".
آیا به نظر شما این سخن عمومیت دارد و در همه جا قابل تطبیق است ؟
بله در جایی که متکلم در مقام احتجاج یا اقناع مخاطب خود است باید به امور ارتکازی یا دست کم اموری که مورد قبول مخاطب است ، تعلیل کند (استدلال کند ) اما در بیانات شرعیی که شارع در مقام بیان قوانین خود برای متشرعه است یا به عبارت دیگر در مقام آموزش قوانین شرعی به پیروان خود می باشد ، آیا باز هم تعلیلش ظهور در امر ارتکازی دارد ؟ چه بسا که شارع با تعلیل خود در مقام آموزش یک ضابطه ی کلی به مخاطب خود باشد مثلا هنگامی که شارع می فرماید : "لاتشرب الخمر لانه مسکر "لازم نیست که مسکر بودن یک امر ارتکازی برای حرمت شرب باشد یا اینکه شارع قبلا حرمت شرب مسکر را بیان کرده و در اینجا در واقع تطبیق کرده باشند بلکه امکان هم دارد که شارع با همین بیان خواسته باشد که حرمت شرب مسکر را به مخاطب خود اعلام کند و این امکان به اندازه ای است که جلوی ظهور ( ارتکازی بودن ) را می گیرد . ( اصل بیان ازیکی از اساتید اخذ شده است ).
فرمایش شما کاملا متین به نظر میرسد لذا اگر هم علماء چنین کلامی داشته باشند باید تنها در موارد خاصی مثل اقناع مخاطب و ... بر آن صحه گذاشت.


RE: ارتکازی بودن تعلیل - محمود رفاهی فرد - 26-فروردين-1398

http://mobahathah.ir/showthread.php?tid=1124