نکته علمی: ثمرات متعدد بحث مشتق - نسخه قابل چاپ +- مباحثه، تالار علمی فقاهت (http://mobahathah.ir) +-- انجمن: بخش اصول (http://mobahathah.ir/forumdisplay.php?fid=17) +--- انجمن: مباحثات دروس خارج اصول (http://mobahathah.ir/forumdisplay.php?fid=20) +---- انجمن: اصول استاد قائینی (http://mobahathah.ir/forumdisplay.php?fid=24) +---- موضوع: نکته علمی: ثمرات متعدد بحث مشتق (/showthread.php?tid=2065)

ثمرات متعدد بحث مشتق - حسین بن علی - 27-خرداد-1399 بحث مشتق ثمرات متعدد و مهمی دارد که جز با بررسی دلالت مشتق تبیین نخواهد شد 1- در بحث قصاص در صحیحه محمد بن قیس آمده است: «عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ: لَا يُقَادُ مُسْلِمٌ‏ بِذِمِّيٍ‏ فِي الْقَتْلِ وَ لَا فِي الْجِرَاحَاتِ وَ لَكِنْ يُؤْخَذُ مِنَ الْمُسْلِمِ جِنَايَتُهُ لِلذِّمِّيِّ عَلَى قَدْرِ دِيَةِ الذِّمِّيِّ ثَمَانِمِائَةِ دِرْهَم‏»[1] اگر کسی سابقا ذمی باشد و سپس مسلمان شده باشد، در صورت وضع مشتق برای اعم از متلبس، بر او ذمی صادق است و قصاص برای قاتل او ثابت نخواهد شد که این امر شرعا ممکن است. عین همین مساله در مورد کسی که سابقا مجنون باشد نیز مطرح است 2- اگر مردی زنی را به قتل برساند، مشهور بین فقها این است که مرد را می توان با پرداخت ما بقی دیه، قصاص نمود؛ زیرا در روایت حلبی آمده است:« فِي الرَّجُلِ يَقْتُلُ الْمَرْأَةَ مُتَعَمِّداً فَأَرَادَ أَهْلُ الْمَرْأَةِ أَنْ يَقْتُلُوهُ قَالَ ذَاكَ لَهُمْ إِذَا أَدَّوْا إِلَى أَهْلِهِ نِصْفَ الدِّيَةِ وَ إِنْ قَبِلُوا الدِّيَةَ فَلَهُمْ نِصْفُ دِيَةِ الرَّجُلِ وَ إِنْ قَتَلَتِ الْمَرْأَةُ الرَّجُلَ قُتِلَتْ بِهِ لَيْسَ لَهُمْ إِلَّا نَفْسُهَا»[2] حال اگر کسی تغییر جنسیت بدهد طبق قول به وضع مشتق بر اعم، همه احکام قصاص و ... که بر مرد و زن مترتب است، بر او مترتب شده و ادله در حق او متعارض خواهد بود. 3- در ابواب معاملات نیز بحث مشتق موثر است؛ مثلا ربای معاوضی معدود جائز است و ربای معاوضی مکیل و موزون حرام است؛ حال کالایی که سابقا مکیل و موزون بوده اما فعلا معدود است؛ یا بلعکس؛ محکوم به حالت سابق است یا محکوم به حالت فعلی است؟ 4- محرمیت مادر زن به اجماع در مورد کسی که به فعل مادر زن او است ثابت است اما اگر زنی طلاق داده شود، حال اگر مشتق برای اعم از متلبس وضع شده باشد، بر او مادر زن صدق شده و محرم خواهد بود [1] الکافی، محمد بن یعقوب کلینی، ج7، ص310. [2] الکافی، محمد بن یعقوب کلینی، ج14، ص149. RE: ثمرات متعدد بحث مشتق - عرفان عزیزی - 28-خرداد-1399 این مطلب که گفته می شود ظهور عناوین در فعلیت است نظر کسانی است که می گویند مشتق وضع شده است برای خصوص متلبس بالمبدا یا این حرف ناظر به مرحله ی استعمال است نه وضع؟ RE: ثمرات متعدد بحث مشتق - حسین بن علی - 29-خرداد-1399 به نظر می رسد که مرادشان وضع باشد؛ زیرا قائلین به وضع مشتق برای خصوص صحیح، استعمال در غیر متلبس رامجازی صحیح می دانند، ولی خلاف ظاهر است.