علم شرط فعلیت تکلیف! - نسخه قابل چاپ +- مباحثه، تالار علمی فقاهت (http://mobahathah.ir) +-- انجمن: بخش اصول (http://mobahathah.ir/forumdisplay.php?fid=17) +--- انجمن: مباحثات دروس خارج اصول (http://mobahathah.ir/forumdisplay.php?fid=20) +---- انجمن: اصول استاد لاریجانی (http://mobahathah.ir/forumdisplay.php?fid=57) +---- موضوع: علم شرط فعلیت تکلیف! (/showthread.php?tid=2070)

علم شرط فعلیت تکلیف! - عرفان عزیزی - 1-تير-1399 مشهوراصولیون علم مکلف ووصول حکم به او را شرط تنجیز می دانند اما مرحوم اصفهانی وصول را شرط فعلیت تکلیف می داند.[1]تکلیف درنگاه ایشان انشاء به داعی جعلی داعی برای مکلف است به گونه ای که امکان باعثیت محقق باشد که طبعا فرع بر وصول است. واز این امر به تمام ما بید المولی تعبیر می کنند ومعتقدند وقتی به حمل شایع حکم محقق می شود که تکلیف به مکلف برسد.درعبارتی دیگر فرمودند اصلا قوام حکم به وصول است. استاد سه نقد به کلام ایشان دارند:اولا این نزاعی که ایشان به راه انداخته ثمره ی عملی ندارد  زیرا مرتبه ی اقتضاء که سر جای خودش است. اشتراک احکام بین عالم و جاهل هم که به قوت خود باقی است و نزاعی که ایشان مطرح کرده در این جهت تاثیر ندارد نسبت به مساله ی استحقاق عقاب هم که خود ایشان هم قبول دارند که باید حکم واصل شود تا استحقاق ثابت شود ونزاع مذکور در این جهت هم بی تاثیر است.بنابراین اختلاف صرفا در تسمیه است ثانیا ایشان جعل حکم را انشاء به داعی جعل داعی در مکلف می دانند به صورتی که امکان باعثیت باشد اما می توان گفت قید دیگری برای تحقق بعث که تلازم با انبعاث دارد وجود دارد و آن هم منقاد بودن عبد است یعنی اگر حکم به عبد رسید و منقاد بود حرکت می کند ثالثا دربرخی کلمات دیگر ایشان عباراتی هست که با مبنای خودشان سازگار نیست مثل این عبارت:و التعذير عن مخالفة الواقع ليس منافيا لجعل ما يمكن أن يكون داعيا بالفعل، لأن جعل المكلف معذورا في المخالفة لا يسقط ما يمكن أن يكون داعيا عن إمكان دعوته حقيقة، ایشان در موارد وجود معذر با اینکه نسبت به واقع وصولی نیست، واقع را متصف به صفت باعثیت و زاجریت امکانی می داند حقیقتا. اشکال این است که چرا فرمودید وصول در تحقق باعث امکانی دخیل است و در اینجا فرمودید دخیل نیست؟         [1] «و قد مرّ- منّا مرارا- أن فعلية كل داع متقومة بالوصول، فالانشاء بداع الارشاد قبل وصوله لا يكون إرشادا فعلا إلى ما هو خير العبد و رشده، و الانشاء بداع البعث و التحريك قبل وصوله ليس قابلا فعلا للتحريك.نهایه الدرایه ج4ص35 و«تحقيق المقام برسم أمور: منها أن حقيقة الحكم الحقيقي الذي عليه مدار الاطاعة و العصيان هو الإنشاء بداعي البعث و التحريك و جعل الداعي، و لا يتصف الإنشاء بشي‏ء من الأوصاف المزبورة و هي كونه باعثا و محرّكا و داعيا حتى يصل إلى من أريد انبعاثه و تحركه و انقداح الداعي في نفسه»نهایه الدرایه ج 3ص88 RE: علم شرط فعلیت تکلیف - مسعود عطار منش - 5-تير-1399 در مورد بی ثمره بودن بحث باید گفت تحلیل حقیقت حکم و تکلیف در برخی از مسایل اصولی تاثیر جدی دارد. بطور مثال در بحث خطابات قانونی مرحوم امام ایشان میفرماید تکلیف در حق همگان حتی عاجزان و غافلان هم فعلیت دارد که نتایج خاص به خود مانند کشف ملاک به تبع فعلیت تکلیف و... بر آن متفرع میشود. حال اگر گفتیم قوام تکلیف به وصول و امکان انبعاث است. طبیعتا مبنای مرحوم امام به چالش کشیده میشود.