+- مباحثه، تالار علمی فقاهت (http://mobahathah.ir)
+-- انجمن: بخش فقه (http://mobahathah.ir/forumdisplay.php?fid=5)
+--- انجمن: مطالب علمی (فقهی) (http://mobahathah.ir/forumdisplay.php?fid=27)
+--- موضوع: حدیثی صریح در تکلیف کفار به فروع (/showthread.php?tid=2081)
حدیثی صریح در تکلیف کفار به فروع - محمود رفاهی فرد - 17-تير-1399
یکی از مبانی موثر در فروع متعدد فقهی، بحث تکلیف کفار به فروع است که برخی علماء (نظیر مرحوم نراقی در عوائد) مستقلا به بحث درباره ی آن پرداخته اند. روایت ذیل که حسب تتبع ناقص من، در این بحث در نظر گرفته نشده، صریح در تکلیف کفار به فروع به نظر می رسد:
...فَإِنَّهُ حَدَّثَنِي أَبِي عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ جَمِيلٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ سُئِلَ عَمَّا نَدَبَ اللَّهُ الْخَلْقَ إِلَيْهِ أَ دَخَلَ فِيهِ الضَّلَالَةُ قَالَ نَعَمْ وَ الْكَافِرُونَ دَخَلُوا فِيهِ- لِأَنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى أَمَرَ الْمَلَائِكَةَ بِالسُّجُودِ لآِدَمَ فَدَخَلَ فِي أَمْرِهِ الْمَلَائِكَةُ وَ إِبْلِيس...
(تفسیر القمی، ج1، ص35)
RE: حدیثی صریح در تکلیف کفار به فروع - مهدی خسروبیگی - 20-تير-1399
(17-تير-1399, 17:27)محمود رفاهی فرد نوشته: یکی از مبانی موثر در فروع متعدد فقهی، بحث تکلیف کفار به فروع است که برخی علماء (نظیر مرحوم نراقی در عوائد) مستقلا به بحث درباره ی آن پرداخته اند. روایت ذیل که حسب تتبع ناقص من، در این بحث در نظر گرفته نشده، صریح در تکلیف کفار به فروع به نظر می رسد:سلام با توجه به اینکه قصد قربت از کفار متمشی نمی شود وجه استدلال به این روایت را بیان کنید؟
...فَإِنَّهُ حَدَّثَنِي أَبِي عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ جَمِيلٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ سُئِلَ عَمَّا نَدَبَ اللَّهُ الْخَلْقَ إِلَيْهِ أَ دَخَلَ فِيهِ الضَّلَالَةُ قَالَ نَعَمْ وَ الْكَافِرُونَ دَخَلُوا فِيهِ- لِأَنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى أَمَرَ الْمَلَائِكَةَ بِالسُّجُودِ لآِدَمَ فَدَخَلَ فِي أَمْرِهِ الْمَلَائِكَةُ وَ إِبْلِيس...
(تفسیر القمی، ج1، ص35)
RE: حدیثی صریح در تکلیف کفار به فروع - محمود رفاهی فرد - 20-تير-1399
سلام علیکم. به فرض که بپذیریم که قصد قربت از کافر متمشی نمی شود، کافر میتواند ایمان بیاورد و قصد قربت کند. بنا بر این نمیتوان گفت که کافر عاجز از قصد قربت است (المقدور مع الواسطه مقدور)
RE: حدیثی صریح در تکلیف کفار به فروع - مهدی خسروبیگی - 24-تير-1399
(20-تير-1399, 19:37)محمود رفاهی فرد نوشته: سلام علیکم. به فرض که بپذیریم که قصد قربت از کافر متمشی نمی شود، کافر میتواند ایمان بیاورد و قصد قربت کند. بنا بر این نمیتوان گفت که کافر عاجز از قصد قربت است (المقدور مع الواسطه مقدور)
اگر ایمان بیاورد که دیگر تکلیف کفار به فروع نیست و از موضوع خارج شده است
RE: حدیثی صریح در تکلیف کفار به فروع - محمود رفاهی فرد - 24-تير-1399
خیر، الان که کافر است مکلف است که نماز بخواند، لکن حسب فرض که قصد قربت تنها با ایمان متمشی می شود، قهرا لازم است که ایمان بیاورد بعد نماز بخواند، یعنی ایمان می شود شرط واجب نه شرط وجوب و لذا قبل ایمان هم وجوب، فعلیت دارد.
RE: حدیثی صریح در تکلیف کفار به فروع - محمود رفاهی فرد - 25-تير-1399
دوست عزیز و گرامی، آقای محمد صادق رضوی تذکر دادند که حدیث مذکور در تفسیر، به شکل های دیگری در کافی و تفسیر عیاشی نقل شده و طبق آن نقل ها، استدلالی که شده بود مخدوش می شود. آن نقل ها به این شکل است:
1- الکافی:عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ، عَنْ أَبِيهِ، عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ، عَنْ جَمِيلٍ، قَالَ:
كَانَ الطَّيَّارُ يَقُولُ لِي: إِبْلِيسُ لَيْسَ مِنَ الْمَلَائِكَةِ، وَ إِنَّمَا أُمِرَتِ الْمَلَائِكَةُ بِالسُّجُودِ لآِدَمَ عَلَيْهِ السَّلَامُ، فَقَالَ إِبْلِيسُ: لَاأَسْجُدُ، فَمَا لِإِبْلِيسَ يَعْصِي حِينَ لَمْ يَسْجُدْ وَ لَيْسَ هُوَ مِنَ الْمَلَائِكَةِ؟ قَالَ: فَدَخَلْتُ أَنَا وَ هُوَ عَلى أَبِي عَبْدِ اللَّهِ عَلَيْهِ السَّلَامُ، قَالَ: فَأَحْسَنَ- وَ اللَّهِ- فِي الْمَسْأَلَةِ، فَقَالَ: جُعِلْتُ فِدَاكَ، أَ رَأَيْتَ مَا نَدَبَ اللَّهُ- عَزَّ وَ جَلَّ- إِلَيْهِ الْمُؤْمِنِينَ مِنْ قَوْلِهِ: «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا» أَ دَخَلَ فِي ذلِكَ الْمُنَافِقُونَ مَعَهُمْ ؟ قَالَ: «نَعَمْ، وَ الضُّلَّالُ، وَ كُلُّ مَنْ أَقَرَّ بِالدَّعْوَةِ الظَّاهِرَةِ، وَ كَانَ إِبْلِيسُ مِمَّنْ أَقَرَّ بِالدَّعْوَةِ الظَّاهِرَةِ مَعَهُم
2- الکافی: أَبُو عَلِيٍّ الْأَشْعَرِيُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ عَلِيِّ بْنِ حَدِيدٍ عَنْ جَمِيلِ بْنِ دَرَّاجٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ إِبْلِيسَ أَ كَانَ مِنَ الْمَلَائِكَةِ أَمْ كَانَ يَلِي شَيْئاً مِنْ أَمْرِ السَّمَاءِ فَقَالَ لَمْ يَكُنْ مِنَ الْمَلَائِكَةِ وَ لَمْ يَكُنْ يَلِي شَيْئاً مِنْ أَمْرِ السَّمَاءِ وَ لَا كَرَامَةَ فَأَتَيْتُ الطَّيَّارَ فَأَخْبَرْتُهُ بِمَا سَمِعْتُ فَأَنْكَرَهُ وَ قَالَ وَ كَيْفَ لَا يَكُونُ مِنَ الْمَلَائِكَةِ وَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ يَقُولُ- وَ إِذْ قُلْنا لِلْمَلائِكَةِ اسْجُدُوا لِآدَمَ فَسَجَدُوا إِلَّا إِبْلِيسَ فَدَخَلَ عَلَيْهِ الطَّيَّارُ فَسَأَلَهُ وَ أَنَا عِنْدَهُ فَقَالَ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاكَ رَأَيْتَ قَوْلَهُ عَزَّ وَ جَلَّ- يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا فِي غَيْرِ مَكَانٍ مِنْ مُخَاطَبَةِ الْمُؤْمِنِينَ أَ يَدْخُلُ فِي هَذَا الْمُنَافِقُونَ قَالَ نَعَمْ يَدْخُلُ فِي هَذَا الْمُنَافِقُونَ وَ الضُّلَّالُ وَ كُلُّ مَنْ أَقَرَّ بِالدَّعْوَةِ الظَّاهِرَةِ.
3- تفسیر العیاشی: عن جميل بن دراج قال سألت أبا عبد الله ع عن إبليس أ كان من الملائكة أو كان يلي شيئا من أمر السماء فقال: لم يكن من الملائكة و كانت الملائكة ترى أنه منها، و كان الله يعلم أنه ليس منها، و لم يكن يلي شيئا من أمر السماء و لا كرامة، فأتيت الطيار فأخبرته بما سمعت فأنكر- و قال: كيف لا يكون من الملائكة و الله يقول للملائكة «اسْجُدُوا لِآدَمَ فَسَجَدُوا إِلَّا إِبْلِيسَ» فدخل عليه الطيار فسأله و أنا عنده، فقال له: جعلت فداك قول الله جل و عز «يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا» في غير مكان في مخاطبة المؤمنين- أ يدخل في هذه المنافقون فقال: نعم يدخلون في هذه المنافقون و الضلال- و كل من أقر بالدعوة الظاهرة
4- تفسیر العیاشی: عن جميل بن دراج عن أبي عبد الله ع قال سألته عن إبليس أ كان من الملائكة أو هل كان يلي شيئا من أمر السماء- قال: لم يكن من الملائكة- و لم يكن يلي شيئا من أمر السماء و كانَ مِنَ الْجِنِّ، و كان مع الملائكة و كانت الملائكة ترى أنه منها، و كان الله يعلم أنه ليس منها، فلما أمر بالسجود كان منه الذي كان.
چنانکه پیدا است، مفاد این اخبار، این است که خطاب های "یا ایها الذین آمنوا" شامل کسانی که اظهار به ایمان (یا اسلام؟) کرده اند می شود ولو در باطن کافر و از منافقین باشند و لذا مکلف بودن کفار به فروع را اثبات نمی کند. بنا بر این با توجه به وحدت حدیث، نمی توان به نقل تفسیر قمی استناد کرد؛ خصوصا با توجه به مقایسه ی متن تفسیر قمی و کافی در همین حدیث و همچنین مطلبی که استاد شبیری به طور کلی درباره ی تفسیر قمی (تفسیر موجود) می فرمودند (این که منقولات از تفسیر قمی در مجمع البیان و تاویل الآیات بعضا اختلافات چشم گیری با تفسیر موجود دارد و بعضا مشابه دو تقریر مختلف از یک درس است) باید نقل کافی را اصیل تر از نقل تفسیر منسوب به علی بن ابراهیم دانست.