عدم معقولیت دلالت امر بر وجوب بالاطلاق - نسخه قابل چاپ +- مباحثه، تالار علمی فقاهت (http://mobahathah.ir) +-- انجمن: بخش اصول (http://mobahathah.ir/forumdisplay.php?fid=17) +--- انجمن: مطالب علمی (اصولی) (http://mobahathah.ir/forumdisplay.php?fid=28) +--- موضوع: عدم معقولیت دلالت امر بر وجوب بالاطلاق (/showthread.php?tid=2168)

عدم معقولیت دلالت امر بر وجوب بالاطلاق - مهدی خسروبیگی - 28-مهر-1399 مرحوم آقا ضیاء فرموده است که دلالت امر بر وجوب بالوضع نیست بلکه بالاطلاق است. ممکن است گفته شود قول به دلالت اطلاقی در امر معقول نیست چون اطلاق به معنای سریان و شمول است و این در مواردی قابل تصور است که امر دائر بین ضیق و سعه باشد مثلا رقبه که می تواند مقید به قید ایمان باشد. ولی در مواردی که امر دائر بین سعه و ضیق نیست مثل موارد دوران امر بین متباینین، اطلاق موضوع ندارد، مثلا امر دائر باشد بین اینکه مراد از رقبه حیوان باشد یا انسان؛ حتی ممکن است گفته شود مقتضای اطلاق طلب عدم وجوب است چون اگر امر برای جامع طلب وضع شده باشد، طلب مقید به الزام، ضیق دارد. پس معنا ندارد بگویید اطلاق اقتضای وجوب دارد چون خود وجوب محدودیتی در طلب است. طلبی که قابل انطباق بر غیر الزامی است محدود می شود به غیر الزامی. لکن حق این است که این مطلب خلط است بین برخی از مصادیق اطلاق و حقیقت اطلاق. در بعضی از موارد نتیجه اطلاق سعه و شمول است مثل «أعتق رقبه» نتیجه اش شمول و سعه نسبت به غیر مؤمنه است. اما همه جا نتیجه اطلاق شمول و سریان نیست بلکه گاهی نتیجه اطلاق تضییق است. مرحوم آخوند و غیر ایشان می فرماید نتیجه اطلاق اقتضاء دارد که وجوب تعیینی، عینی و نفسی باشد در حالی اگر وجوب تخییری باشد در آن سعه است؛ شاهدش این است که اگر دلیل بر وجوب تعیینی نداشتیم مقتضای اصل عملی تخییری بودن وجوب است. در نتیجه اطلاق همیشه مقتضی شمول و سریان نیست بلکه گاهی اقتضای شمول دارد و گاهی اقتضای ضیق و گاهی اقتضای تعین دارد مانند دوران امر بین متباینین که اقتضای تعین دارد، مثل اینکه در روایات نام زراره اطلاق دارد ولی تعین در زاره بن اعین دارد. گاهی از این اطلاق به انصراف تعبیر می شود این انصراف همان اطلاق است یعنی اگر زراره به غیر ابن اعین مقید نشد، اطلاق اقتضای تعین دارد.