+- مباحثه، تالار علمی فقاهت (http://mobahathah.ir)
+-- انجمن: بخش رجال (http://mobahathah.ir/forumdisplay.php?fid=29)
+--- انجمن: قواعد رجال (http://mobahathah.ir/forumdisplay.php?fid=30)
+--- موضوع: عوامل سقط و زیاده(پرش چشم) (/showthread.php?tid=2246)
عوامل سقط و زیاده(پرش چشم) - مسعود عطار منش - 13-بهمن-1399
استاد شبیری در جلسه تاریخ 12 بهمن 99 فرمودند:
یکی از عوامل تحریف اینست که ناسخ کتاب منبع را جلوی رویش گذاشته و در حال نسخه برداری به واژه ای برخورد می کند که مشابه آن در قبل یا بعد از این واژه وجود دارد و بعد از برداشتن چشم از عبارت دوباره که به عبارت نگاه میکند چشمش به واژه مشابهش که در قبل یا بعد از واژه اصلی است افتاده و عبا ت را از آنجا ادامه می دهد و باعث سقط یا زیاده می شود.
اگر چشم پرش به جلو کند و واژه مشابه جلوتر باشد طبیعتا کلمات بین دو واژه حذف شده و سقط رخ می دهد و اگر واژه مشابه قبل از واژه اصلی باشد باعث می شود کلمات بین دو واژه تکرار شده و زیاده رخ دهد.
البته چون معمولا حرکت چشم در عبارت حرکت رو به جلوست سقط بیشتر از زیاده رخ می دهد.
RE: عوامل سقط و زیاده(پرش چشم) - محمود رفاهی فرد - 6-خرداد-1401
گاهی به همین علت، حتی یک حدیث کامل سقط می شود. مثلا در بصائر چاپ شده این حدیث آمده است:
حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنِ الْبَرْقِيِّ عَمَّنْ ذَكَرَهُ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: عَالِمٌ أَفْضَلُ مِنْ أَلْفِ عَابِدٍ وَ أَلْفِ زَاهِدٍ وَ قَالَ ع عَالِمٌ يُنْتَفَعُ بِعِلْمِهِ أَفْضَلُ مِنْ عِبَادَةِ سَبْعِينَ أَلْفَ عَابِدٍ.
پیش از این حدیث، حدیث دیگری بوده است که کاملا سقط شده است:
حدثنا احمد بن محمد، عن احمد بن محمد بن ابی نصر عمن ذکره عن ابی عبدالله علیه السلام قال
رَكْعَةٌ يُصَلِّيهَا الْفَقِيهُ أَفْضَلُ مِنْ سَبْعِينَ أَلْفَ رَكْعَةٍ يُصَلِّيهَا الْعَابِدُ.
ظاهرا بدلیل شروع هر دو حدیث با احمد بن محمد، پرش چشم رخ داده و یک حدیث به طور کامل سقط شده است. در این نحوه از حذف، حذف یک سطر یا دو سطر کاملا طبیعی است. چرا که فاصله ی ابتدای دو سطر با هم بسیار کم است و امکان پرش از ابتدای یک سطر به ابتدای سطر بعد، طبیعی است. به همین جهت آشنایی با حدود طول یک سطر در نسخ خطی، می تواند موثر باشد. حدیث مورد نظر در اینجا حدودا دو سطر بوده است...
برگرفته از دروس رجال استاد شبیری