«روش شناسی» مبنای مهم مرحوم بروجردی در تقدیم اسبق، در تزاحم و تعارض - نسخه قابل چاپ +- مباحثه، تالار علمی فقاهت (http://mobahathah.ir) +-- انجمن: بخش فقه (http://mobahathah.ir/forumdisplay.php?fid=5) +--- انجمن: مباحثات دروس خارج فقه (http://mobahathah.ir/forumdisplay.php?fid=9) +---- انجمن: فقه استاد شهیدی (http://mobahathah.ir/forumdisplay.php?fid=14) +---- موضوع: «روش شناسی» مبنای مهم مرحوم بروجردی در تقدیم اسبق، در تزاحم و تعارض (/showthread.php?tid=2333) |
مبنای مهم مرحوم بروجردی در تقدیم اسبق، در تزاحم و تعارض - مومن - 14-آذر-1400 استاد به تبع مرحوم بروجردی و مرحوم خویی، می فرمایند: در دو واجبی که مشروط به قدرت هستند(اشتراط به قدرت به هر بیانی که اخذ شده باشد تفاوتی ندارد) اگر امکان انجام هر دو نبود مثل اینکه ممکن نبود در تمام رکعات قیام کند یا رکوع کند و... بین دو دلیل الصحیح یصلی قائما در درکعت اول با همین خطاب در رکعت دوم، تعارض می کند (استاد به تبع مرحوم خویی قائل به تعارض در واجبات ضمنیه هستند) یا اینکه بین این دو تزاحم رخ می دهد. اما عرف پس از در نظر گرفتن هر دو خطاب، حکم به این می کند که اصلا در رکعت اول تنها امر به قیام در رکعت اول دارد و طبق الصحیح یصلی قائما، باید ایستاده نماز بخواند. سپس در رکعت بعدی مشمول دلیل مریض خواهد بود و نماز را نشسته می خواند. یعنی در مواردی که یک واجب اسبق باشد، اصلا تزاحمی رخ نمی دهد و تعارض نیز جمع عرفی دارد و لذا هیچ مزیتی در طرف لاحق ملاحظه نمی شود. به همین دلیل اگر بین قیام رکعت اول با مجموعه قیام در رکعات دوم و سوم تعارض ( تزاحم ) شد؛ واجب است که در رکعت اول بایستد و در بقیه رکعات بنشیند. بله این استظهار در مختلفی النوع، مثل تزاحم بین قیام و سجود (کسی که اگر بایستد، قدرت بر سجود نخواهد داشت) روشن نیست. درس خارج فقه 1400/9/1 RE: مبنای مهم مرحوم بروجردی در تقدیم اسبق، در تزاحم و تعارض - رضا اسکندری - 15-آذر-1400 کاش در کنار توضیحات حضرت استاد، آدرس کلام مرحوم آقای بروجردی را هم ذکر می کردید. هم چنین ممنون میشم اگر توضیح بدین این جمع عرفی در فرض تعارض را بیشتر تبیین بفرمایید. RE: مبنای مهم مرحوم بروجردی در تقدیم اسبق، در تزاحم و تعارض - حسین بن علی - 15-آذر-1400 این توضیح از استاد شهیدی است مرحوم خویی در موارد تعارض این بیان را مطرح نموده است به این بیان که با توجه به اشتراط هر دو دلیل به قدرت؛ عرفا تعارض نیست چون در هنگام قدرت بر اولی، اصلا تکلیف دوم تصویر نمی شود و به همین جهت خود را مخاطب دلیل سابق می بیند و لذا مشغول به آن می شود پس از انجام اولی، وقتی از دومی عاجز شد، تکلیف به دومی موضوع نخواهد داشت (دراسات فی علم الاصول ج ۴ صفحه ۳۶۴) مرحوم بروجردی در فرض تزاحم این بیان را مطرح نموده اند(نهایه التقریر ج ۲ صفحه۸۳) RE: مبنای مهم مرحوم بروجردی در تقدیم اسبق، در تزاحم و تعارض - محمود رفاهی فرد - 15-آذر-1400 طبق این بیان شما، گویا تمام نکته، اشتراط دو تکلیف به قدرت است؛ پس چرا استاد بین متحدی النوع و مختلفیه فرق گذاشته اند؟ به علاوه، ظاهرا خود استاد در مباحث تزاحم، امر تعیینی به خلاف را معجز مولوی می دانستند (در درس اصول همین امسال) و لذا در تزاحم اهم و مهم، امر اهم را معجز مولوی از مهم می دانستند (مگر این که مکلف، امر اهم را تخلف کند که قدرت ترتبی بر مهم پیدا می کند). طبق این نظر دیگر به طور کلی نمی توان گفت که "چه در واجبات ضمنیه، تزاحمی شویم و چه تعارضی و اشتراط قدرت به هر لسانی هم باشد، ملاحظه ی اهمیت تکلیف متاخر زمانا نمی شود و جمع عرفی اقتضا می کند که صرف قدرت در تکلیف متقدم زمانا کرد" بلکه اگر در واجبات ضمنیه تزاحمی شویم و اشتراط قدرت هم به لسان صحت بدن و نیرو داشتن نباشد (که تعجیز مولوی مطرح نشود، بلکه کلی قدرت باشد) باید گفت اگر متاخر، اهم است امر آن فعلی است و از امر متقدم عاجز هستیم. درست نیست؟ RE: مبنای مهم مرحوم بروجردی در تقدیم اسبق، در تزاحم و تعارض - رضا اسکندری - 16-آذر-1400 (15-آذر-1400, 16:59)حسین بن علی نوشته: این توضیح از استاد شهیدی است آنچه در دراسات جلد ۴ صفحه ۳۶۴ بیان شده است دقیقا بر خلاف نکته حضرت استاد است. مرحوم آقای خویی در اینجا تصریح کردهاند که در فرض دوران امر بین ترک جزء واحد در رکعت اول و ترک همان جزء در رکعت دوم مکلف مخیر است! فقط در مساله قیام به خاطر دلیل خاصی که وجود دارد ایشان قیام در رکعت اول را متعین می دانند. این مطلب ایشان موافق مطالبی است که ایشان در کتب دیگر (مثل مصباح الاصول و محاضرات و در مباحث تزاحم ذیل بحث ترتب بیان کردهاند). پس این طور نیست که ایشان بر اساس اشتراط دو دلیل به قدرت، بین آنها جمع عرفی ببیند! عبارت مقرر ایشان در محاضرات این چنین است: کد: وأمّا إذا كان الأمر دائراً بين فردين من نوع واحد، كما إذا دار الأمر بين ترك القيام في الركعة الاولى وتركه في الركعة الثانية، أو دار الأمر بين ترك القراءة في الركعة الاولى وتركها في الثانية وهكذا، ففي أمثال هذه الموارد الدليل على وجوب ذلك وإن كان واحداً في مقام الاثبات والابراز، إلّاأ نّه في الواقع ينحل بانحلال أفراد هذا النوع، فيثبت لكل منها وجوب، وعليه فلا محالة تقع المعارضة بين وجوب هذا الفرد ووجوب ذاك الفرد- بمعنى استحالة جعل وجوب كليهما معاً في هذا الحال- ففي هذين المثالين تقع المعارضة بين وجوب القيام في الركعة الاولى ووجوبه في الثانية، وبين وجوب القراءة في الاولى ووجوبها في الثانية وهكذا، للعلم الاجمالي بجعل أحدهما في الواقع، واستحالة جعل كليهما معاً، ومن الواضح أ نّا لا نعني بالتعارض إلّاالتنافي بين الحكمين بحسب مقام الجعل، وهو موجود في أمثال تلك الموارد. RE: مبنای مهم مرحوم بروجردی در تقدیم اسبق، در تزاحم و تعارض - 105767 - 17-آذر-1400 میشه بفرمایید فرق این عبارت محاضرات با بیان استاد شهیدی دام عزه در چیه؟ ممنون RE: مبنای مهم مرحوم بروجردی در تقدیم اسبق، در تزاحم و تعارض - 105767 - 17-آذر-1400 محقق عراقی رضوان الله تعالی علیه معتقد هستند در موارد تزاحم هم تنافی در جعل وجود داره این خودش بحثیست که فرق بین تزاحم و تعارض چیه، استاد گنجی حفظهالله تعالی میفرماید ملاک تعارض آن است که علم به کذب احد الخطابین داریم، ولی ملاک تزاحم آن است که منشأ تنافی عدم قدرت بر هر دو تکلیف است. البته کلام محقق عراقی رضوان الله تعالی علیه رو قبول دارند، و می فرماید اصلا شما بگو تزاحم یک قسم از تعارض است، ولی تزاحم موردی است که اگر قدرت بر امتثال بود هیچ مشک دیگری نبود، ولی در تعارض حتی قدرت بر امتثال هر دو باشد باز هم تنافی و اشکال حل نمی شد و علم به کذب احدهما داریم. اگه اشتباه نکنم محقق عراقی رضوان الله تعالی علیه منکر تزاحم میشه و همه موارد رو به تعارض برمی گرداند با این عبارت محاضرات بعید نیست سید خویی رحمه الله تعالی هم همین نظر رو داشته باشند. RE: مبنای مهم مرحوم بروجردی در تقدیم اسبق، در تزاحم و تعارض - رضا اسکندری - 18-آذر-1400 (17-آذر-1400, 21:17)105767 نوشته: میشه بفرمایید فرق این عبارت محاضرات با بیان استاد شهیدی دام عزه در چیه؟ ممنون فرقش اینه که بیان استاد شهیدی این است که در مواردی که یکی از دو واجب ضمنی زمانا سابق باشد جمع عرفی بین آنها وجود دارد و لذا تعارض مستقر وجود ندارد. مرحوم آقای خویی تصریح می کنند که در این موارد تعارض مستقر است و مکلف مخیر است. تنها در مساله قیام به خاطر دلیل خاصی که وجود دارد فرموده اند در رکعت اول قیام انجام بدهد و مخیر نیست. RE: مبنای مهم مرحوم بروجردی در تقدیم اسبق، در تزاحم و تعارض - حسین بن علی - 18-آذر-1400 مرحوم خویی در واجبات ضمنیه قائل به تعارض هستند ولی تعارض بین دو قیام را با دیگر موارد فرق می گذارند برداشت استاد با توجه به چند تقریر دیگر از مرحوم خویی این بود که فرق قیام با دیگر واجبات متعارضه، اشتراط آن به قدرت است و لذا هر گاه دو واجب مشروط به قدرت تعارض کنند؛ واجب اسبق مقدم است استاد نیز آن را پذیرفتند RE: مبنای مهم مرحوم بروجردی در تقدیم اسبق، در تزاحم و تعارض - 105767 - 18-آذر-1400 ظاهراً حرفها یکی هستند،در کلام سید خویی رحمه الله تعالی تعارض مستقر در موارد غیر مشروط به قدرت هست که استاد شهیدی دام عزه پذیرفت، سید خویی رحمه الله تعالی در قیام که مشروط به قدرت هست فرمود تعارض و تخییر نیست و رکعت اول قیام و دوم نشسته، استاد هم قبول کرده. فقط در مختلف النوعین مردد بودند که باید دید نکته تردید استاد چیه. |