+- مباحثه، تالار علمی فقاهت (http://mobahathah.ir)
+-- انجمن: بخش اصول (http://mobahathah.ir/forumdisplay.php?fid=17)
+--- انجمن: مباحثات دروس خارج اصول (http://mobahathah.ir/forumdisplay.php?fid=20)
+---- انجمن: اصول استاد سیدمحمدجواد شبیری (http://mobahathah.ir/forumdisplay.php?fid=25)
+---- موضوع: نکته علمی: اخذ قید «قدرت» در خطاب (/showthread.php?tid=236)
اخذ قید «قدرت» در خطاب - شاهرود شهر معلمان دین و اخلاق - 10-خرداد-1392
شهید صدر سه بیان ذکر میکند برای اثبات این مدعا «اگر قدرت در خطاب اخذ شود، آن خطاب مشروط به قدرت شرعیه خواهد بود» بیان اول (تمسک به مدلول التزامی و اطلاق ماده) و بیان دوم ( ظهور دلیل در مولویت) را نمی پذیرد. لکن بیان سوم را به صورت مشروط و مقیّد می پذیرد.
بیان سوم چنین است: اگر قدرت دخیل در ملاک نباشد، خطاب شارع مطلب جدیدی نخواهد بود بلکه تأیید و امضاء حکم عقل است. زیرا به حکم قطعی عقل، تمامی خطابات شرع منوط به قدرت عقلی است. بنابراین اخذ قید «قدرت» در خطاب شارع مفاد جدیدی محسوب نمیشود. از این بیان گاه تعبیر به این میشود که «اصل و رویّه تأسیسی بودن خطابات مولاست» و بنابراین مشروط به قدرت عقلی بودن خطاب خلاف اصل فوق است.
نکته:
این اصل، اصل عملی نیست بلکه از اصول عقلاییه در میان قانون گذاران است و کاشفیت از واقع دارد و ظهور ساز است مانند اصل عدم نقل، اصل عموم، اصل اطلاق.
شهید صدر این بیان را به این شرط می پذیرد که نکته دیگری برای حسن تقیید نباشد.
استاد: اولا اصل فوق ریشه ای در شیوه و بناء عقلاء در جعل ندارد. تأکید یکی از اسالیب سخن گفتن است. سؤال میشود از حضرت الرجل یرید ان یتزوج هل یجوز له ان ینظر الی شعرها و محاسنها؟ حضرت میفرماید: نعم یجوز له ان ینظر الی شعرها و محاسنها. در حالیکه میتوانست صرفا بفرماید: نعم.
ثانیا: در غالب مواردی که قدرت در لسان دلیل اخذ میشود نکته دیگر، مفروض است. مثلا مولی میخواهد تلطّف خود را بیان کند و بفهماند که زورگو و متحکّم نیست.
ثالثا: در غالب موارد که قدرت در لسان دلیل اخذ میشود برای بیان نفی حرج است. در موارد نفی حرج ملاک یقینا موجود است لکن شارع تکلیف حرجی را در حق عباد فعلی نکرده است.