+- مباحثه، تالار علمی فقاهت (http://mobahathah.ir)
+-- انجمن: بخش اصول (http://mobahathah.ir/forumdisplay.php?fid=17)
+--- انجمن: مباحثات دروس خارج اصول (http://mobahathah.ir/forumdisplay.php?fid=20)
+---- انجمن: اصول استاد گنجی (http://mobahathah.ir/forumdisplay.php?fid=23)
+---- موضوع: تحلیل اطلاق بدلی (/showthread.php?tid=2621)
تحلیل اطلاق بدلی - 105767 - 27-مرداد-1401
در تحلیل مطلق بدلی اختلاف وجود دارد:
محقق نائینی رضوان‌الله تعالی علیه می‌فرمود در اطلاق بدلی تکلیف به جامع تعلق می گیرد و افراد و ابدال متعلق تکلیف نیستند، سید خویی رضوان‌الله تعالی علیه هم موافق ایشان هستند.
استاد گنجی حفظه‌الله تعالی این بیان را نپذیرفته و در تحلیل مطلق بدلی معتقدند که حکم به جامع تعلق می گیرد، اما جامع در تمام افراد دیده می شود، در مطلق شمولی به همین نحو است، در بدلی تحلیل خطاب این است:جامع را بیاور یا در ضمن این فرد یا در ضمن آن فرد، اما در شمولی جامع در ضمن تمام افراد را می خواهد.
دو ثمره برای این اختلاف نظر :
یک: در تزاحم واجب مضیق و موسع: طبق مبنای اول سید خوئی رضوان‌الله تعالی علیه می‌فرمود تزاحم ندارند، چون فرد نماز در اول وقت متعلق وجوب نیست تا بین ازل النجاسه و صل تزاحم شود،وجوب به جامع صلاةتعلق گرفته است.
اما استاد گنجی حفظه‌الله تعالی معتقد به تزاحم هستند، چون نماز در اول وقت هم به صورت بدلی واجب است. جامع در ضمن نماز اول وقت هم واجب است به صورت بدلی،و همین اندازه محقق تزاحم است.
دو: تداخل اسباب و مسببات: در مثال اکرم عالماً و اضف هاشمیاً:
اگر اطلاق در ناحیه متعلق شمولی باشد هر دو گروه در اکرام عالم هاشمی در قالب ضیافت قائل به تداخل اسباب هستند، چون دو وجوب در یک فعل جمع نمی شود پس یک وجوب موکد داریم.
اما اگر متعلق ها اطلاق بدلی داشته باشند اختلاف پیش می آید :
محقق نائینی رضوان‌الله تعالی علیه می فرماید تداخل در مسببات است، چون وجوب به جامع تعلق گرفته نه افراد، پس در مقام جعل اجتماع صورت نمی گیرد و دو حکم داریم که با یک فعل یعنی ضيافت با اکرام هر دو تکلیف امتثال می شود.
اما استاد گنجی حفظه‌الله تعالی فرمود اینجا نیز تداخل در اسباب است چون در مطلق بدلی جامع در ضمن افراد هم متعلق تکلیف هستند پس هر دو وجوب بدلی در اکرام در قالب ضيافت اجتماع پیدا می کنند و چون اجتماع جایز نیست پس یک وجوب موکد شکل می گیرد و این همان تداخل در اسباب است.
البته این بر فرض عدم قبول اجتماع امر ونهی است.
RE: تحلیل اطلاق بدلی - مسعود عطار منش - 30-مرداد-1401
تزاحم مربوط به جایی است که مندوحه یا همان راه چاره نباشد و در فرض بدلی بودن یکی از تکلیفین راه چاره وجود خواهد داشت چون مکلیف می تواند فرد دیگری را اتیان کند.
استاد گنجی این مطلبی وجدانی را چگونه تحلیل می کنند؟
RE: تحلیل اطلاق بدلی - 105767 - 30-مرداد-1401
طبق تحلیل استاد از اطلاق بدلی آن فرد از نماز هم از مکلف خواسته شده ولو به نحو بدلی، اگر بخواهد بدلی را به این فرد نماز امتثال کند مزاحم دارد. پس اطلاق دلیل نماز نسبت به این فرد مزاحم دارد.
RE: تحلیل اطلاق بدلی - مسعود عطار منش - 3-شهريور-1401
وقتی می گویید این فرد به نحو بدلی خواسته شده یعنی می تواند فرد دیگرای را بیاورد و در این صورت یعنی مندوحه دارد.
لطفا به این سوال پاسخ دهید که چگونه وجود مندوحه را نفی می کنید؟
به عبارت فنی ثبوتا یکی از این دو راه را دارید یا باید بگویید تزاحم مربوط به موارد وجود مندوحه هم هست و یا عدم مندوحه را تبیین کنید؟
RE: تحلیل اطلاق بدلی - 105767 - 5-شهريور-1401
عرض کردم شمول اطلاق نسبت به نماز در وقت ازاله مزاحم دارد، عدم مندوحه شاید نسبت به خود اطلاق باشد نه خطاب صل، یعنی عمل به اطلاق نسبت به همان فرد نماز مندوحه ندارد.
به صورت اجمالی به بحث استاد حفظه‌الله تعالی در تعادل و تراجیح نگاه کردم دیدم بقیه بزرگان هم برای وجود تزاحم و عدم تزاحم نکته رو محور وجود تکلیف نسبت همان فرد نماز برده اند.
وجود امر برای نماز برای بحث ترتب مفید است.
حالا باید آن بحث را با دقت بیشتری مطالعه کرد.
اگر مراجعه فرمودید و به نکته ای رسیدید بفرمایید.
RE: تحلیل اطلاق بدلی - 105767 - 15-مهر-1401
استاد معظم چند جلسه گذشته فرمود این تحلیل از بدلی و تصحیح تزاحم در واقع توجیه کلام کسانی بود که قائل به تزاحم هستند، و این توجیه بنا بر تعریف مطلق به طبیعت ساریه است، ولی مختار ایشان در مطلق طبیعت مرفوض عنها اقید است.
RE: تحلیل اطلاق بدلی - مسعود عطار منش - 15-مهر-1401
پس سابقا که بجای طبیعت ساریه فرموده بودید اطلاق بدلی، اشتباه بود درسته؟
RE: تحلیل اطلاق بدلی - 105767 - 15-مهر-1401
بحث استاد به همین شکل بود که عرض کردم و اشاره ای به مبانی در حقیقت اطلاق نفرموده بودند.