+- مباحثه، تالار علمی فقاهت (http://mobahathah.ir)
+-- انجمن: بخش اصول (http://mobahathah.ir/forumdisplay.php?fid=17)
+--- انجمن: مباحثات دروس سطح (اصولی) (http://mobahathah.ir/forumdisplay.php?fid=18)
+---- انجمن: رسائل شیخ (http://mobahathah.ir/forumdisplay.php?fid=32)
+---- موضوع: اشکال: دفع ضرر دنیوی آیا واجب است یا خیر؟ (/showthread.php?tid=322)
دفع ضرر دنیوی آیا واجب است یا خیر؟ - محمد 68 - 6-ارديبهشت-1393
سلام علیکم
در بحث برائت 1 و در شبهه تحریمیه شیخ قائل به برائت شدند. در چند جای این بحث اخبارییون به شیخ اشکال کردند که دفع ضرر محتمل عقلا واجب است و شیخ در جواب آنها فرمود که اگر مرادتان از ضرر، ضرر اخروی است که با قبح عقاب بلابیان از این ضرر در امان خواهیم بود و اگر مرادتان از ضرر، ضرر اخروی است که دفع آن عقلا واجب نیست.
با وجود اینکه این جواب را در چند جا مطرح میکنند به گونه ای که برای ما مسلم میشود نظر ایشان همین است در لکن الانصاف ص 124 میفرمایند که دفع ضرر محتمل دنیوی عقلا لازم است مگر اینکه دلیلی دال بر جواز آن دلالت کند. حال اشکال این است که با بازگشت از این کلام تمامی اشکالات سابق اخباری ها زنده شده و حتی اشکالی که در این صفحه مطرح شده بی جواب میماند.
RE: دفع ضرر دنیوی آیا واجب است یا خیر؟ - امین 69 - 25-تير-1395
مشکلی که در این بحث ها وجود دارد این است که در تمام سنخ های بحث از یک نوع روش استفاده می شود؛ از آیه و روایت شروع می شود و در نهایت عقل( البته اگر بهائی به آن داده شود). در حالی که هر سنخی از موضوع روش خودش را می طلبد.
سنخ این موضوع عقلی است و ابتدا باید با فهم عقل وارد شد و بعد به دلایل دیگر پرداخت. وگرنه به همین تناقض مرحوم شیخ می رسیم.
همان طور که خود مرحوم شیخ می فرمایند، بداهت عقل حکم می کند که اگر احتمال ضرر زیاد باشد یا محتمل ضرر سنگینی باشد، از آن اجتناب کنیم.
اما این مختص به ضرر دنیوی نیست و عقاب اخروی را هم شامل می شود؛ به این بیان که عقل خود بیانی از جانب شارع است و وقتی اجتناب از چنین ضرری را واجب می کند، این خود دلیلی است بر اجتناب و تخلف از آن ملازم عقاب. مگر این که بگوییم( که اگر بگوییم یعنی سلب حجیت از عقل بدیهی) عقل در این جا حجیتی ندارد (و هم این خود تبعیضی است بدون دلیل که عقل را جایی حجت بدانیم و در جایی دیگر با همان حکم نه).
RE: دفع ضرر دنیوی آیا واجب است یا خیر؟ - یک طلبه - 29-دي-1395
(6-ارديبهشت-1393, 23:25)محمد 68 نوشته: سلام علیکم
در بحث برائت 1 و در شبهه تحریمیه شیخ قائل به برائت شدند. در چند جای این بحث اخبارییون به شیخ اشکال کردند که دفع ضرر محتمل عقلا واجب است و شیخ در جواب آنها فرمود که اگر مرادتان از ضرر، ضرر اخروی است که با قبح عقاب بلابیان از این ضرر در امان خواهیم بود و اگر مرادتان از ضرر، ضرر اخروی است که دفع آن عقلا واجب نیست...
فکر میکنم اشتباهی پیش اومده،شما چطور؟
RE: دفع ضرر دنیوی آیا واجب است یا خیر؟ - دلیل - 6-بهمن-1395
سلام اینکه می فرمایید (مرحوم شیخ در الانصاف ص 124 میفرمایند که دفع ضرر محتمل دنیوی عقلا لازم است) بله همینطور است اما آن نتیجه ای که به آن بار می کنید (که اشکال این است که با بازگشت از این کلام تمامی اشکالات سابق اخباری ها زنده شده و حتی اشکالی که در این صفحه مطرح شده بی جواب میماند) درست نیست زیرا مرحوم شیخ می فرمایند انصاف این است که عقل ضرر محتمل بماهو ضرر را دفعش را لازم می داند اما در جایی که کنار ضرر نفعی است حتی در مقطوع هم لزوم دفع ندارد و مورد شبهه بدویه از همین موارد است
عبارت مرحوم شیخ: لكن حكم العقل بوجوب دفع الضرر المتيقّن إنّما هو بملاحظة نفس الضرر الدنيويّ من حيث هو، كما يحكم بوجوب دفع الضرر الاخروي كذلك، إلّا أنّه قد يتّحد مع الضرر الدنيويّ عنوان يترتّب عليه نفع اخرويّ، فلا يستقلّ العقل بوجوب دفعه؛ و لذا «1» لا ينكر العقل أمر الشارع بتسليم النفس للحدود و القصاص، و تعريضها «2» في الجهاد و الإكراه على القتل أو على الارتداد.
و حينئذ: فالضرر الدنيويّ المقطوع يجوز أن يبيحه الشارع لمصلحة، فإباحته للضرر المشكوك لمصلحة الترخيص على العباد أو لغيرها من المصالح، أولى بالجواز