+- مباحثه، تالار علمی فقاهت (http://mobahathah.ir)
+-- انجمن: بخش فقه (http://mobahathah.ir/forumdisplay.php?fid=5)
+--- انجمن: مباحثات دروس خارج فقه (http://mobahathah.ir/forumdisplay.php?fid=9)
+---- انجمن: فقه استاد گنجی (http://mobahathah.ir/forumdisplay.php?fid=13)
+---- موضوع: معنای قصد جزئیت برای صدق زیاده (/showthread.php?tid=3294)
معنای قصد جزئیت برای صدق زیاده - خیشه - 14-بهمن-1402
مرحوم حکیم فرموده در جایی که سهوا قیام بی‌جا دارد، زیاده صدق نمی‌کند. در صدق زیاده، قصد جزئیت لازم است و اگر سهوا اتیان شود، جزئیت نشده. البته در مورد رکوع و سجود چون نص خاص داریم و روایت سجده تلاوت در این مورد دلالت دارد، استثنا می‌شود.
ایشان فرموده قصد جزئیت در جایی است که آنچه اتیان می‌شود، لولا در غیر محلش، جزء باشد. اگر آنچه اتیان می‌شود در محلش واقع می‌شد، یُعد جزءا ولی اگر آنکه اتیان می‌شود اگر در محلش واقع می‌شود و ملتفت بود، جزء واقع نمی‌شد، سهوا نیز جزء نخواهد بود. مثلا اگر مکلف به سجده اول رفت و غافل شد و گفت قیام بعد از رکوع را یادش رفت و برخواست و بعد رکوع کرد و بعد به سجده رفت و یادش آمده که این قیام بعد از رکوع را قبلا داشته، اینجا صدق زیاده می‌کند. چیزی که تشریع شده، قیام بعد از رکوع است و مکلف ایستاد و بعد به رکوع رفت و یادش آمد که این قیام را قبلا انجام داده بود، لذا زیاده صدق می‌کند.
اما اگر قیام بی‌جا داشت، زیاده صدق نمی‌کند چون یا مسلک شرطیت داریم و می‌گوییم قرائت مقید به قیام شرط است. در این صورت آنچه اتیان کرده، اگر التفات داشته چون همراه با قرائت نیست، جزء واقع نمی‌شد. این قیام خاصیتی ندارد بلکه باید قیام تشریع شده باشد و آنچه که تشریع شده، قرائت مقید به قیام است. همچنین اگر قائل به جزئیت باشیم، با قیام سهوی، قیام مقارن با قرائت صورت نگرفته و اگر این قیام در محل خودش واقع می‌شد، جزء نبود پس باز هم صدق زیاده ندارد.
استاد
اما این بیانات دقت‌های غیر عرفی است. قوام صدق زیاده به قصد جزئیت است. کسی که بعد از سجده ثانیه برخواسته و بلند شده، قصد کرده که این قیام جزء نماز شود ولو بعدا تسبیحات را می‌آورد و سجده دوم را می‌آورد. اینکه بگوییم این قیام جزء نشده، خلاف ارتکاز است. کسی که از جلوس قیام می‌کند، قصد دارد که این قیام جزء شود.
لذا مرحوم سید می‌گوید زیاده صدق می‌کند ولی مانعیت ندارد و لاتعاد مانع از بطلان است.
اگر گفتیم قیام یک واجب ممتد است و از ابتدا تا وقت رکوع ادامه داشته باشد، همه یک واجب است لذا اگر یک قرائت اضافه شود، مشکلی ایجاد نمی‌کند و یک قیام بیشتر نیست. ولی گفتیم این مبنا باطل است.
درس خارج فقه. جلسه 84. تاریخ 14 بهمن ماه 1402