هر چه باشد ما طلبه هستیم و باید عالمانه حرف بزنیم .
یکی از مسائل جنجالی بین طلاب مخصوصا طلاب مبتدی بحث اظهار لعن است ، و چنان درباره آن هم بحث میکنند گو اینکه این حوزه ی ما هیچ بزرگتری ندارد تا براییافتن جواب به او مراجعه کنیم . برخی هم چنان در این زمینه میتازند که گویا اگر در حوزه بزرگتری باشد خودشان حتما قدر متیقن آن هستند. و البته این مساله در طرفین هم هست چه ان کسی که نظر الف را میپسندد و چه کسی که نظر خلاف الف را میپسندد. و البته طبیعت بحث های عاطفی هم چنین است و لکن خداوند متعال در کنار عاطفه ، عقل و منطق هم داده تا با نیروی عقل ، عواطف را کنترل کنیم.
حال ببینیم مسائل کلی برائت چگونه است ؟

1 – اصل وجوب برائت از مخالفین
2 – وجوب اعلام و ابراز و اظهار برائت
3 – چگونگی اعلام و ابراز برائت و شرایط آن

پس از فراغ از اثبات مسائل دسته اول و دوم و فرض مسلم دانستن انها ، نوبت به این میرسد که شرایط و موانع اعلام برائت چه میتواند باشد ؟ به نظر میرسد اظهار برائت در صورتی واجب است که در مقام تزاحم با مسائل دیگر ، مرجوح واقع نشود اما اگر در مقام تزاحم با امور دیگر مصلحت اعلام برائت مرجوح واقع شود ، اصل وجوب این اظهار میتواند تبدیل به جواز یا حرمت شود و نمونه های رعایت مصالح در روایات هم دیده میشود مثلا :
وَ قِيلَ لِلصَّادِقِ- عَلَيْهِ السَّلَامُ: يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ، إِنَّا نَرَى فِي الْمَسْجِدِ رَجُلًا يُعْلِنُ بِسَبِّ أَعْدَائِكُمْ وَ يُسَمِّيهِمْ. فَقَالَ: «مَا لَهُ‏- لَعَنَهُ‏ اللَّهُ‏- يَعْرِضُ بِنَا». اعتقادات الإماميه (للصدوق) ؛ ؛ ص107
به امام صادق گفته شد که مردی در مسجد با صدای بلند دشمنان شما را سب میکند و به نام انها تصریح میکند ، امام علیه السلام فرمودند : او را چه شده ؟ خدا او را لعنت کند ... .
حال باید دید تشخیص مصلحت به عهده چه کسی است ؟

آیا به عهده ی خود مکلف است ؟
یا به عهده ی حاکم و سیاست گزار مسلمین است ؟
یا به عهده ی اهل خبره است ولو که حاکم نباشد ؟

و نیز مکلف در صورتی که خود نتواند تشخیص دهد باید به چه کسی مراجعه کند ؟ و نیز باید بحث شود که اگر حاکم ، در موردی بر خلاف نظر مکلف یا سایر اهل خبره حکمی داد ( نه صرف نظر و توصیه بلکه حکم کند بر وجوب یا حرمت نوعی از اظهار مثلا ) آیا این حکم بر نظر مکلف یا سایر اهل خبره حاکم است یا خیر ؟
...........
مساله دیگر در این باب بررسی تفاوت بین لعن و سب است ، ایا این دو مترادف هستند ؟ یا عام و خاص مطلق هستند و یا تباین دارند ؟
و نیزباید بحث شود که آیا هر دو مورد از مصادیق برائت هستند یا خیر.
...........
مساله دیگر در این باب بررسی نوع تعامل با سایر مذاهب اسلامی از دیدگاه فقه امامیه است . ایا اصل بر همزیستی مسالمت آمیز است ؟ یا اصل بر جدایی و دوری گزیدن از سایر فرق و قطع ارتباط با انان جز در موارد ضروری است؟
بدوا به ذهن میرسد که مساله بسیار جای تامل و کار کردن دارد وروایات مختلفی در این بین است فعلا دو روایت را ذکر میکنیم و سایر روایات را در مجالی دیگر خواهیم نوشت ان شا الله.

عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ وَهْبٍ قَالَ قُلْتُ لَهُ
كَيْفَ يَنْبَغِي لَنَا أَنْ نَصْنَعَ فِيمَا بَيْنَنَا وَ بَيْنَ قَوْمِنَا وَ بَيْنَ خُلَطَائِنَا مِنَ النَّاسِ مِمَّنْ لَيْسُوا عَلَى أَمْرِنَا

قَالَ تَنْظُرُونَ إِلَى أَئِمَّتِكُمُ الَّذِينَ تَقْتَدُونَ بِهِمْ فَتَصْنَعُونَ مَا يَصْنَعُونَ فَوَ اللَّهِ إِنَّهُمْ لَيَعُودُونَ مَرْضَاهُمْ وَ يَشْهَدُونَ جَنَائِزَهُمْ وَ يُقِيمُونَ الشَّهَادَةَ لَهُمْ وَ عَلَيْهِمْ وَ يُؤَدُّونَ الْأَمَانَةَ إِلَيْهِمْ
صحیحه معاویه بن وهب میگوید به امام صادق ع عرض کردم : با اهل سنت چگونه برخورد کنیم ؟ فرمودند :
همانگونه برخورد کنید که امام شما برخورد میکند.
به خدا سوگند که امامان شما به عیادت مریضان انها میروند و و در تشییع جنازه انها حاضر میشوند و برای انها شهادت میدهند و امانت انها را به انها باز میگردانند.
و نیز روایت زید شحام :

عَنْ أَبِي أُسَامَةَ زَيْدٍ الشَّحَّامِ قَالَ قَالَ لِي أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع
اقْرَأْ عَلَى مَنْ تَرَى أَنَّهُ يُطِيعُنِي مِنْهُمْ وَ يَأْخُذُ بِقَوْلِيَ السَّلَامَ وَ أُوصِيكُمْ بِتَقْوَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ الْوَرَعِ فِي دِينِكُمْ وَ الِاجْتِهَادِ لِلَّهِ وَ صِدْقِ الْحَدِيثِ وَ أَدَاءِ الْأَمَانَةِ وَ طُولِ السُّجُودِ وَ حُسْنِ الْجِوَارِ
فَبِهَذَا جَاءَ مُحَمَّدٌ ص أَدُّوا الْأَمَانَةَ إِلَى مَنِ ائْتَمَنَكُمْ عَلَيْهَا بَرّاً أَوْ فَاجِراً

فَإِنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص كَانَ يَأْمُرُ بِأَدَاءِ الْخَيْطِ وَ الْمِخْيَطِ- صِلُوا عَشَائِرَكُمْ وَ اشْهَدُوا جَنَائِزَهُمْ وَ عُودُوا مَرْضَاهُمْ وَ أَدُّوا حُقُوقَهُمْ

فَإِنَّ الرَّجُلَ مِنْكُمْ إِذَا وَرِعَ فِي دِينِهِ وَ صَدَقَ الْحَدِيثَ وَ أَدَّى الْأَمَانَةَ وَ حَسُنَ خُلُقُهُ مَعَ النَّاسِ قِيلَ هَذَا جَعْفَرِيٌّ فَيَسُرُّنِي ذَلِكَ وَ يَدْخُلُ عَلَيَّ مِنْهُ السُّرُورُ وَ قِيلَ هَذَا أَدَبُ جَعْفَرٍ

وَ إِذَا كَانَ عَلَى غَيْرِ ذَلِكَ دَخَلَ عَلَيَّ بَلَاؤُهُ وَ عَارُهُ وَ قِيلَ هَذَا أَدَبُ جَعْفَرٍ فَوَ اللَّهِ لَحَدَّثَنِي أَبِي ع أَنَّ الرَّجُلَ كَانَ يَكُونُ فِي الْقَبِيلَةِ مِنْ شِيعَةِ عَلِيٍّ ع فَيَكُونُ زَيْنَهَا آدَاهُمْ لِلْأَمَانَةِ وَ أَقْضَاهُمْ لِلْحُقُوقِ وَ أَصْدَقَهُمْ لِلْحَدِيثِ إِلَيْهِ وَصَايَاهُمْ وَ وَدَائِعُهُمْ تُسْأَلُ الْعَشِيرَةُ عَنْهُ فَتَقُولُ مَنْ مِثْلُ فُلَانٍ إِنَّهُ لآَدَانَا لِلْأَمَانَةِ وَ أَصْدَقُنَا

که دراین روایت به همزیستی مسالمت امیز و حسن همجواری با مخالفین تصریح شده ،
اما باید دید این مسائل تابع مصالح خاصی است که با شرایط زمان عوض میشود یا امری تعبدی است ؟ و اگر تابع مصالح عقلایی است آن مصالح چیست و مرجع تشخیص مصلحت کیست ؟

به هر حال مسائل مربوط به همزیستی مسالمت امیز نفیا و اثباتا نیازمند بحث و تحقیق عالمانه و دقیق است وبه جای هیاهوهای جاهلانه بهتر است چراغ فکر را روشن کنیم و علم تحقیق را بر دوش بگیریم تا به فهم کلمات محمدی و معارف علوی نائل گردیم ان شا الله.








..................................
عَنْ أَبِي بَصِيرٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ رَحِمَ اللَّهُ عَبْداً حَبَّبَنَا إِلَى النَّاسِ وَ لَمْ يُبَغِّضْنَا إِلَيْهِمْ