یکی از مباحثی که در کلمات عده ای علماء مطرح است و هم چنین در حقوق بشر غربی و برخی دیگر از پیمان های بین المللی مطرح شده است مساله ممنوعیت شکنجه است.
به طور کلی در ممنوعیت شکنجه دو بحث مختلف را می توان تصور کرد.
الف) شکنجه برای اطلاعاتی که ارزش حقوقی داشته باشند. تقریبا همه علماء اسلام معتقدند اطلاعاتی که بر اثر شکنجه به دست می آید ارزش حقوقی ندارند. یعنی نمی توان بر اقراری که بر اثر شکنجه رخ می دهد اثر مترتب کرد. و ...
ب) شکنجه برای ارزش حقیقی اطلاعات
در بسیاری از موارد اطلاعات فرد، جدای از آثار حقوقی آن، دارای آثار حقیقی است. یعنی خود این اطلاعات با قطع نظر از آثار حقوقی آن و ارزشمندی یا عدم ارزشمندی آن در دادگاه، دارای ارزش هستند.
این ارزش از جهات مختلفی ممکن است ایجاد شود مثلا کشف خطرات، کشف توطئه، حفظ اسلام، حفظ حکومت و ...
آیا دلیلی بر حرمت شکنجه برای ارزش حقیقی اطلاعات داریم؟
برخی ادله ای که بر حرمت شکنجه در این فرض اقامه شده است عبارتند از حرمت اضرار به غیر، تسلط مردم بر خود، وجدان عمومی، اصل برائت، برخی روایات خاص و ...
اما نکته مهمی که در این ادله وجود دارد فرض تزاحم است. اگر دلیل حرمت شکنجه این موارد باشد و با واجبات دیگری تزاحم کند (مثل حفظ نظام یا حفظ اسلام یا حفظ جان مسلمان و ...) باید به قواعد باب تزاحم مراجعه کرد و در قواعد باب تزاحم، واجب اهم یا محتمل الاهمیة مقدم است. (حسین علی منتظری، مبانی فقهی حکومت اسلامی، جلد 3 صفحه 574)
ممکن است گفته شود اگر کسی اطلاعاتی دارد که در این موارد کارایی دارند بر او اعتراف و اقرار واجب است و اگر اقرار نمی کند در حقیقت خود اقدام بر ضرر کرده است.
اما نکته ای که از آن غفلت شده است این است که بحث ما در حکم عمل کسی که مورد شکنجه قرار می گیرد نیست بلکه در حکم کسی است که شکنجه می کند.
ممکن است متهم واقعا هیچ اطلاعاتی نداشته باشد اما کسی که احتمال می دهد او اطلاعاتی دارد و اگر اطلاعاتی داشته باشد موثر در واجب مهم تری از حرمت شکنجه هستند آیا شکنجه برای او جایز است؟
از دوستان درخواست دارم اگر بحث و مطلبی در این مورد دارند بیان کنند.