+- مباحثه، تالار علمی فقاهت (http://mobahathah.ir)
+-- انجمن: بخش اصول (http://mobahathah.ir/forumdisplay.php?fid=17)
+--- انجمن: مباحثات دروس خارج اصول (http://mobahathah.ir/forumdisplay.php?fid=20)
+---- انجمن: اصول استاد گنجی (http://mobahathah.ir/forumdisplay.php?fid=23)
+---- موضوع: جواز مخالفت با قاعده تجاوز و فراغ (/showthread.php?tid=715)
جواز مخالفت با قاعده تجاوز و فراغ - اشکذری - 5-خرداد-1395
شک در وجود، مجرای قاعده تجاوز و شک در صحت، مجرای قاعده فراغ است. آیا می توان در فرض وجود شرایط جریان مخالفت کرد؟
مثلا هنگام تشهد، شک در انجام سجده ها کرد. مقتضای تجاوز «بلی قد سجدتَ» است. یا شک در صحت سجده دوم کرد. مقتضای قاعده فراغ صحت سجده است.
آیا می توان به قاعدتین اعتنا نکرد و سجده مشکوک را انجام داد.
در قاعده تجاوز
در تجاوز تعبد به وجود است. ضمیمه این قاعده به سجده ای که می آورد موضوع دلیل «من زاد فی المکتوبه فعلیه الاعاده» را فراهم کرده است. زیاده –در محل بحث- یعنی اتیان دو بار یک جزء. قاعده اتیان یک مرتبه و وجدان اتیان مرتبه دیگر را اثبات می کند. لذا با توجه به عمدی بودن مشمول لاتعاد نبوده بایستی تکرار نماز شود.
این نسبت به حکم وضعی است و اگر کسی ابطال نماز را جایز نداند در مقام –در فرض صدق ابطال- جریان می یابد.
در «لا شک لکثیر الشک» نیز جریان دارد.
در قاعده فراغ
حکم به وجود نیست لذا موضوع دلیل «من زاد...» فراهم نمی شود.
لایقال: «فامضه کما هو» بر لزوم امضا دلالت دارد لذا مخالفت نمی توان کرد. خصوصا که اینها تکلیفی نیستند بلکه ارشاد به صحت و امتثال امر جزء مشکوک دارد.
فانه یقال: این امر در مقام توهم لزوم تکرار عمل مشکوک صادر شده است لذا لزومی نیست. تکرار و تبدیل امتثال نیز مانعی ندارد.