+- مباحثه، تالار علمی فقاهت (http://mobahathah.ir)
+-- انجمن: بخش اصول (http://mobahathah.ir/forumdisplay.php?fid=17)
+--- انجمن: مباحثات دروس خارج اصول (http://mobahathah.ir/forumdisplay.php?fid=20)
+---- انجمن: اصول استاد سیدمحمود مددی (http://mobahathah.ir/forumdisplay.php?fid=44)
+---- موضوع: اشکال: سیره عقلا در اخلاف نظر اعلم با مشهور (/showthread.php?tid=991)
صفحات
1
2
سیره عقلا در اخلاف نظر اعلم با مشهور - 89194 - 9-بهمن-1396
با سلام
یکی از مسائلی که استاد مددی در ذیل بحث حجیت شهرت فتوایی مطرح نمودند این بود که اگر در جایی نظر مشهور فقها با نظر اعلم فقها متفاوت بود وظیفه عامی چیست؟ ایشان فرمودند که باید به قول مشهور عمل کند و دلیلشان هم سیره عقلا بود.
اشکال ما این است که اتفاقا سیره عقلا بر عمل به قول اعلم است. مثلا اگر شخصی بیماری صعب العلاجی داشته باشد و اکثر اطبا بگویند که درمان او از راه «الف» باید انجام شود و الا می میرد ولی حاذق ترین پزشکان بگوید باید از طریق «ب» درمان شود و الا می میرد. انسان عامی در چنین موضعی قول حاذق ترین را اختیار می کند. لذا سیره در چنین حالتی بر عمل به قول اعلم است.
RE: سیره عقلا در اخلاف نظر اعلم با مشهور - محمود رفاهی فرد - 9-بهمن-1396
اگر در همین مثال شما اکثر اطباء بگویند که خوردن انار باعث مرگ بیمار می شود و حاذق ترین اطباء بگوید که خوردن انار ضرری ندارد و البته فائده ای هم ندارد آیا عامی در حال التفات به مخالفت مشهور با اعلم اقدام به خوردن انار میکند؟ و اگر انار بخورد و بمیرد آیا عقلاء او را معذور می دانند یا ملامت میکنند؟
به نظر می رسد که مخالفت مشهور با اعلم معمولا مانع اعتماد میشود بله اعتماد به مشهور نیز مشکل است. لذا آقای صافی حفظه الله تعالی می فرمایند: فی فتاوی الاعلم النادره و الشاذه و فتوی غیره الموافقه للمشهور یعمل باحوط القولین(هدایه العباد، ج1ص5 )
RE: سیره عقلا در اخلاف نظر اعلم با مشهور - حسین بن علی - 9-بهمن-1396
(9-بهمن-1396, 15:26)محمود رفاهی فرد نوشته: اگر در همین مثال شما اکثر اطباء بگویند که خوردن انار باعث مرگ بیمار می شود و حاذق ترین اطباء بگوید که خوردن انار ضرری ندارد و البته فائده ای هم ندارد آیا عامی در حال التفات به مخالفت مشهور با اعلم اقدام به خوردن انار میکند؟ و اگر انار بخورد و بمیرد آیا عقلاء او را معذور می دانند یا ملامت میکنند؟
نقضی که فرمودید در صورت مشهور نبودن قول مخالف اعلم هم جاری است و این ناشی ازخصوصیت مورد است
بنابر این در شرایط مساوی ، اگر اعلم فتوایی بدهد و فرض شود مشهور علما هم در میانشان اعلم یا مساوی با او نباشد رجوع به مشهور و یا توقف وجه عقلایی ندارد
RE: سیره عقلا در اخلاف نظر اعلم با مشهور - مسعود عطار منش - 11-بهمن-1396
بنده حدس میزنم مراد آقای رفاهی اینست که باید خصوصیات مورد لحاظ شود و این کاملا متین است.
RE: سیره عقلا در اخلاف نظر اعلم با مشهور - محمود رفاهی فرد - 13-بهمن-1396
با این حال، مطلب منقول از استاد و آیه الله صافی وجیه می شود؟ آیا وجیه است که گفته شود که مطلقا تقلید از اعلم معتبر است و فقط در فتوای خلاف مشهور، احتیاط باید کرد؟ استثناء فتوای خلاف مشهور به چه نکته ای است؟ اگر به این نکته است که شبهه ی قوی علیه آن وجود دارد باید هر فتوایی که این گونه باشد را استثنا کرد و قائل به لزوم احتیاط شد. چه منشا شبهه، مخالفت فتوی با مشهور باشد چه مطلب دیگر.
RE: سیره عقلا در اخلاف نظر اعلم با مشهور - 89194 - 14-بهمن-1396
با سپاس از عزیزان
از آن جا که بحث بر سر این بود که سیره عقلا در این مورد چیست لذا می توان در مقام جمع بندی چنین گفت که عقلا در شرایط عادی به اعلم رجوع می کنند لکن اگر مسئله خطیر باشد و احتیاط در عمل به نظر مشهور باشد به آن اخذ می کنند و ریسک نمی کنند.
RE: سیره عقلا در اخلاف نظر اعلم با مشهور - محمود رفاهی فرد - 14-بهمن-1396
آیا جمیع احکام الزامی خطیر محسوب نمی شود؟ به لحاظ عقاب اخروی
RE: سیره عقلا در اخلاف نظر اعلم با مشهور - 89194 - 15-بهمن-1396
(14-بهمن-1396, 23:06)محمود رفاهی فرد نوشته: آیا جمیع احکام الزامی خطیر محسوب نمی شود؟ به لحاظ عقاب اخروی
بله ولکن این گونه نیست که اختلاف نظر اعلم و مشهور همیشه بر سر الزامیات باشد. همچنین شاید اختلاف بین این دو بر سر وجوب و حرمت باشد یعنی مثلا مشهور قائل به وجوب و اعلم قائل به حرمت است. در این صورت تکلیف چیست؟!
RE: سیره عقلا در اخلاف نظر اعلم با مشهور - محمود رفاهی فرد - 17-بهمن-1396
1. عمده ی اهمیت بحث تقلید ناظر به الزامیات است و غیر الزامیات نهایت با نیت رجاءحل می شود.
2.اشکالی که طرح شد (در امور خطیره باید احتیاط کرد و الزامیات شرع به جهت این که عقاب و ثواب اخروی در پی دارد از امور خطیره است)در رساله ای که آقای حائری در مورد اجتهاد و تقلید دارند طرح شده است.ایشان به سیره و روایات استدلال کرده اند و ذیل سیره این اشکال را طرح و این گونه جواب داده اند:
"الجواب:
إنّ الجنّة والنار نتيجة التنجيز والتعذير الثابتين على جواز التقليد وعدمه، فهما لا يؤثّران على جواز التقليد وعدمه، والعقلاء بطبعهم يتعاملون مع أهداف الشارع ـ وهي الملاكات لا الجنّة والنار ـ كتعاملهم مع أهدافهم الاعتيادية في حياتهم، أي يفترضون صحة التقليد فيها مثلاً، فلو لم يرض الشارع بذلك كان عليه الردع. وسيرة المتشرّعة تكشف في المقام عن طريق، أنّه لولا سيرتهم على التقليد في الاُمور الشرعية ـ ولو نابعة عن الارتكاز العقلائي ـ لكان لديهم طريق آخر للعمل بالأحكام، من التزامهم جميعاً بالاحتياط أو مراجعة الإمام مباشرة أو الارتكاز أو غير ذلك، ولو كان كذلك لبان"
آیا این جواب تمام است؟
REحل مشکل توسط استاد شهیدی - حسین بن علی - 17-بهمن-1396
آنچه آقای رفاهی نقل نمودند از بعضی از فقهاء به نظرم عقلایی نیست
اما استاد شهیدی در استفتایی که به ایشان نمودم مساله را خیلی عااالی حل نمودند
ایشان فرمودند مشکل در دو ناحیه است
1 مخالفت اعلم با مشهور
2مخالفت اعلم با احتیاط
در این در دو مساله بلکه مطلقا رجوع به اعلم حکم عقلاء نیست مگر آنکه اعلم در حد خیلی بالا باشد اما دلیل ما برای رجوع به اعلم اینستکه
اولا احتیاط در مخالفت اعلم با احتیاط خلاف مذاق قطعی شرع است
ثانیا رجوع به مجتهد مورد روایات و عقلاء است که اگر این رجوع مقید به مواردی شود که مشهور خلاف اعلم فتوا ندهند مقلد عامی متحیر شده و نقض غرض است
دلیل اولی ما نیز بر رجوع به مجتهد دوران امر بین تعین و تخییر است نه سیره عقلاءو نه مقبوله عمر بن حنظله