مباحثه، تالار علمی فقاهت
بررسی شمولیت اسناد مشیخه فقیه نسبت به روی عن فلان!! - نسخه قابل چاپ

+- مباحثه، تالار علمی فقاهت (http://mobahathah.ir)
+-- انجمن: بخش رجال (http://mobahathah.ir/forumdisplay.php?fid=29)
+--- انجمن: قواعد رجال (http://mobahathah.ir/forumdisplay.php?fid=30)
+--- موضوع: بررسی شمولیت اسناد مشیخه فقیه نسبت به روی عن فلان!! (/showthread.php?tid=998)



بررسی شمولیت اسناد مشیخه فقیه نسبت به روی عن فلان!! - فقه جواهری - 11-بهمن-1396

 بعضی  اشکال کرده اند در شمول أسناد مشیخه فقیه نسبت به مواردی که صدوق در فقیه می گوید روی عن فلان و می فرمایند که انصافا انسان تردید می کند که آن أسناد شامل این موارد بشود
ولی به نظر ما این تردید وجهی ندارد و جمله «ما کان فیه عن محمد بن حکیم» چرا شامل نشود نسبت به این حدیثی که می گوید و روی عن محمد بن الحکیم؟!
علاوه بر آن همانطور که آقای سیستانی و آقای زنجانی هم مطرح کرده اند ترتیب ذکر أسناد در مشیخه فقیه بر اساس ترتیب احادیث خود فقیه است ودر متن کتاب به جائی می رسیم که اولین حدیث از یک شخص به لسان و روی عن فلان هست. که بر اساس همان ترتیب در مشیخه تهذیب گفته و ما کان فیه عن فلان خب طبق این ترتیب می فهمیم که جمله «و ما کان فیه عن فلان» شامل اسناد روی عن فلان می شود و نهایتا باید بگوییم اینکه گاهی صدوق می گوید روی فلان و گاهی می گوید روی عن فلان تفنن در تعبیر است.


RE: بررسی شمولیت اسناد مشیخه فقیه نسبت به روی عن فلان!! - مسعود عطار منش - 16-بهمن-1396

در تکمیل فرمایش دوست عزیز (فقه جواهری) عرض می کنم که علاوه بر این نکته که ذکر فرمودید روش دیگری هم برای کشف این مطلب وجود دارد که گمان میکنم استاد سیدجواد شبیری بدان اشاره نمودند و آن عبارت است از این که وقتی به من لا یحضره الفقیه مراجعه میکنیم می بینیم ، روایت مرحوم صدوق از بعضی از روات ، تنها با  تعبیر روی عن فلان و به شکل مجهول آمده و در عین حال در مشیخه ، طریق به آنها ذکر شده است و این یعنی طرق موجود در مشیخه شامل این گونه عناوین نیز می شود .


RE: بررسی شمولیت اسناد مشیخه فقیه نسبت به روی عن فلان!! - مومن - 21-آبان-1400

این اشکال را آقای خویی در بعضی از بحث های فقهی خودشان مطرح کرده اند:
أمّا السند: فبمناقشة كبرويّة غير مختصّة بالمقام، وهي أنّ الشيخ الصدوق(قدس سره) ذكر في مشيخة الفقيه طريقه إلى جملة ممّن روى عنه في كتابه، منهم: ابن بزيع المزبور، فقال: وما كان فيه عن محمّد بن إسماعيل بن بزيع فقد رويته عن محمّد بن الحسن(رضي اللََّه عنه)، عن محمّد بن الحسن الصفّار، عن أحمد بن محمّد بن عيسى، عن محمّد بن إسماعيل بن بزيع‏. وطريقه إليه صحيح.
إنّما الكلام في أنّ هذه الطرق التي يذكرها إلى هؤلاء الرجال هل تختصّ بمن يروي بنفسه عنه مثل أن يقول: روى محمّد بن إسماعيل بن بزيع، أو روى عبد اللََّه بن سنان أو أنّها تعمّ مطلق الرواية عنهم ولو لم يسند بنفسه تلك الرواية إلى الراوي، بل أسندها إلى راوٍ مجهول عنه، مثل أن يقول: روى بعض أصحابنا عن عبد اللََّه بن سنان، أو روي عن ابن سنان، ونحو ذلك ممّا لم يتضمّن إسناده بنفسه إلى ذلك الراوي؟ والمتيقّن إرادته من تلك الطرق هو الأوّل.
وأمّا شموله للثاني بحيث يعمّ ما لو عثر على رواية في كتاب عن شخص مجهول فعبّر بقوله: روى بعض أصحابنا عن فلان، أو روي عن فلان فمشكل جدّاً، بل لا يبعد الجزم بالعدم، إذ لا يكاد يساعده التعبير في المشيخة بقوله: فقد رويته عن فلان كما لا يخفى. فهو ملحق بالمرسل.
وحيث إنّ روايتنا هذه مذكورة في الفقيه بصيغة المجهول حيث قال(قدس سره): وروي عن محمّد بن إسماعيل، فهي غير مشمولة للطريق المذكور في المشيخة عنه، بل هي مرسلة تسقط عن درجة الاعتبار. موسوعة ج ٢٢ ص ٢٠٦
آقای سیستانی کلام ایشان را در تقریرات القواعد الفقهية ص ٣٦٨ مناقشه میکنند.
همچنین خود مرحوم آقای خویی در جاهای دیگر این نوع از روایات را معتبر میدانند مثلا در مباني تکملة المنهاج ج 1 ص 15


RE: بررسی شمولیت اسناد مشیخه فقیه نسبت به روی عن فلان!! - مومن - 21-آبان-1400

آقای صدر در اشکال به سند روایت اسحاق بن عمار در بحث استصحاب فرمودند:
«مرحوم صدوق این روایت را با تعبیر «رُوی عن إسحاق بن عمّار» نقل نموده است و طرق مذکور در مشیخه فقیه شامل چنین روایاتی که با این تعبیر در متن فقیه نقل شده اند، نمی شود، بنابراین این روایت معتبر نخواهد بود
استاد شهیدی در پاسخ فرمودند: به نظر ما طرق مشیخه شامل این روایات می باشدبه شاهد اینکه:
 «ما چهار مورد را در مشیخه فقیه یافتیم که مرحوم صدوق طرقی به چهار راوی ذکر می کند، در حالی که روایاتی که از این افراد در متن فقیه ذکر شده است، به تعبیر «رَوی فلان» نمی باشد؛ در دو مورد از 4 مورد با تعبیر «رُوی عن فلان» می باشد:
 1. مصعب بن یزید الأنصاری؛ متن فقیه (رُوی عن مصعب بن یزید الأنصاری)/ مشیخه (و ما کان عن مصعب بن یزید الأنصاری صاحب أمیر المؤمنین فقد رویته)
 2. یاسر الخادم؛ متن فقیه (رُوی عن یاسر الخادم)/ مشیخه (و ما رویته عن یاسر الخادم فقد رویته)
 و در دو مورد از تعبیری مشابه آن استفاده شده است:
 1. الفضل بن أبی قرّة السّمندی؛ در بعض موارد در متن فقیه با تعبیر (رُوی عن الفضل بن أبی قرّة) و در موردی با این تعبیر (رَوَى شَرِيفُ بْنُ سَابِقٍ التَّفْلِيسِيُّ عَنِ الْفَضْلِ بْنِ أَبِي قُرَّةَ السَّمَنْدِيِّ الْكُوفِي)‌ از او نقل روایت نموده است، و واضح است که این تعبیر دوم نیز تفاوتی با تعبیر أوّل ندارد و اینچنین نیست که دالّ بر روایت صدوق از او باشد، بنابراین اگر اشکالی در شمول طریق مشیخه نسبت به مثل تعبیر أوّل باشد، این اشکال در مورد تعبیر دوم نیز جاری خواهد بود، در حالی که مرحوم صدوق در مورد این راوی در مشیخه فرموده است: (و ما کان عن الفضل بن أبی قرّة فقد رویته).
 2. عیسی بن أبی منصور؛ در موردی با تعبیر (رُوی عن عیسی بن أبی منصور) و در مورد دیگر با تعبیر (روی ابن مسکان عن عیسی بن أبی منصور) از او نقل روایت نموده است، در حالی که در طریق مشیخه به او فرموده است: (و ما کان عن عیسی بن أبی منصور فقد رویته).
 و با توجّه به حساب احتمالات، احتمال اشتباه صدوق در این 4 مورد بعید می باشد.


RE: بررسی شمولیت اسناد مشیخه فقیه نسبت به روی عن فلان!! - محمود رفاهی فرد - 22-آبان-1400

برای مشاهده ی این بحث به شکلی کلی تر و تفصیلی تر، مراجعه کنید به قسمت "درباره درایۀ النور" در صفحه ی آغازین برنامه درایۀ النور، قسمت "برنامه"، ذیل عنوان مشیخه ی فقیه  (نوشته استاد شبیری)
استاد شهیدی نیز پس از طرح مساله ی ترتیب مشیخه ی فقیه چنین گفتند:
"این مطلبی است که آقای سیستانی هم در بحث قاعده ید ملتفت بودند و مطرح کردند،‌ هم آقای حاج سید جواد آقازاده آقای زنجانی این مطلب را ملتفت شدند و مطلب درستی هم هست" (جلسه 23 صلاۀ، 1400/8/16)