امتیاز موضوع:
  • 0 رای - 0 میانگین
  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
شیوه ای برای منبع یابی در کافی
#1
مرحوم کلینی در تدوین کافی، اسناد را چه از حیث عناوین به کار رفته برای افراد و چه از حیث سلسله ی سند، به نحو خاصی تنظیم کرده اند. این امر گرچه باعث استحکام و یکپارچگی کافی شده اما از جهت دیگر، منبع یابی احادیث کافی را دشوار کرده است. استاد سید محمد جواد شبیری در درس فقه (۹۸/۱/۲۴) راهی را برای منبع یابی در کافی بیان نمودند (به نقل از والد معظمشان) به این بیان که گاهی طرق مرحوم کلینی تا یک راوی خاص، در عموم موارد مشابه هم است و از آن راوی به بعد، سلسله ی سند دچار تنوع زیاد می شود. مثلا مرحوم کلینی همواره بواسطه ی زید یا عمرو از شخصی روایت می کنند و بعد از آن شخص، افراد متعددی در سند قرار گرفته اند. این که سند ها تا آن شخص، مشابه است و بعد از آن شخص، پراکنده میشود تصادفی نیست و نشاندهنده ی این است که کتاب آن شخص، منبعی بوده که مرحوم کلینی با آن طرق مشابه، احادیث را از آن برگرفته اند. (استاد در دو مقاله ی غیبت نعمانی و کمال الدین از این روش استفاده کرده اند)
در تحلیل این پدیده (یعنی پراکنده شدن اسناد بعد یک راوی خاص) این وجه که کتاب آن شخص، منبع مورد استفاده ی مرحوم کلینی باشد، وجهی مناسب است اما برای استدلال به آن برای منبع یابی، باید دید احتمال دیگری که این پدیده را توجیه کند، مطرح نیست؟
ادامه دارد
پاسخ
 سپاس شده توسط مسعود عطار منش ، حسین .
#2
استاد این شیوه را در روایات مرحوم کلینی از ابن جمهور تطبیق دادند. روایات مرحوم کلینی از ابن جمهور به واسطه ی احمد بن محمد عاصمی و علی بن محمد علان و بعض اصحابنا است که این هم ممکن است یکی از دو نفر قبل باشد.
اگر ما ابن جمهور را مد نظر قرار نمی دادیم و کلا روایات عاصمی یا علان را مرتب می کردیم و این گونه می شد که تا ابن جمهور، اسناد متشعب نمی شد (یعنی عمده ی روایات علان و عاصمی از ابن جمهور بود) و بعد از ابن جمهور، اسناد متشعب می شد، وجهی داشت تا بگوییم علان و عاصمی طریق به کتاب ابن جمهور هستند.به این بیان که چه وجهی دارد که مرحوم کلینی در مراجعه به کتاب عاصمی یا علان، تنها روایات آنها از ابن جمهور را اخذ کنند (که البته این هم محل تامل است. چنانکه مثلا درباره ی برخی روات گفته اند که فقط روایاتش از فلان کس پذیرفته می شود یا ممکن است گفته شود علان و عاصمی (حسب فرض) چندان پر مشایخ نبوده و در کتابشان چندان از غیر ابن جمهور روایت نکرده اند. نه این که مرحوم کلینی فقط روایات آن ها از ابن جمهور را گرفته باشد)
اما ما نحن فیه این گونه نیست. بلکه تشعب اسناد، در مورد خود عاصمی و علان هم صادق است.
یعنی این گونه نیست که کلا هیچ تشعبی در قسمت اول اسناد نباشد و در قسمت بعد و مثلا با ابن جمهور، تشعب آغاز شود. بلکه ما دست روی ابن جمهور گذاشته ایم و دیده ایم که اسناد تا ابن جمهور، تنها به دو یا سه شکل است و بعد ابن جمهور، تشعب حاصل شده. این پدیده چه وجهی دارد تا ابن جمهور را منبع کافی بدانیم؟
البته استاد فرمودند که ادعا این نیست که ابن جمهور، منبع مستقیم مرحوم کلینی بوده و چه بسا رجوع مرحوم کلینی به کتاب عاصمی یا علان (مثلا) باشد و آن ها از کتاب ابن جمهور اخذ کرده اند.
همچنین می فرمودند که این شیوه ی منبع یابی مستند بر یک مجموعه از شواهد و قرائن است و این گونه نیست که تمام مطلب، صرف همین تفاوت باشد.
دو نمونه ی دیگر نیز به عنوان شاهد طرح نمودند. یکی این که در جلد دوم تهذیب که مرحوم شیخ شروع به حذف از سند و تعلیق بر مشیخه می کنند، نام صاحبین مصادرشان را در بدو سند می آورند. اگر ما این افراد را در اسناد جلد اول که مانند کافی، تفصیلی اند پیگیری کنیم می بینیم که دقیقا همان پدیده که تا این افراد، تشعب وجود ندارد و بعد، تشعب آغاز می شود وجود دارد.
همچنین در خود کافی، منبع یابی در جلد روضه مانند تهذیب، امکان پذیر تر است. چرا که در روضه مثلا یک حدیث با سندی از ابان آمده و هفت هشت حدیث بعد، معلقا بر این سند و با نام ابان آغاز شده است. این مطلب نشان می دهد که کتاب ابان مصدر مرحوم کلینی بوده است. همین طور در روضه می توان احادیث را دسته دسته کرد و از این طریق، منابع مرحوم کلینی را شناسایی کرد. در گام بعد، وقتی اسناد این افراد را در مجلدات قبلی کافی ملاحظه کنیم باز می بینیم که همام پدیده ی یکپارچگی تا این افراد و تشعب بعد از آن ها حاکم است.
(با این حال، وجه این مطلب چیست؟)
پاسخ


موضوعات مشابه ...
موضوع نویسنده پاسخ بازدید آخرین ارسال
  رد قطعیت صدور تمام روایات کافی عرفان عزیزی 3 659 28-آذر-1401, 17:21
آخرین ارسال: haqiqi.1410
  اختلاف نسخه: عدم تقدّم کافی بر تهذیب haqiqi.1410 0 426 26-آذر-1401, 16:01
آخرین ارسال: haqiqi.1410
  بررسی دو اشکال در مورد استناد به استثناء ابن ولید برای اثبات وثاقت محمود رفاهی فرد 0 274 27-دي-1400, 14:24
آخرین ارسال: محمود رفاهی فرد
  دو تقریب برای اکثار روایت اجلا مسعود عطار منش 2 726 6-بهمن-1399, 12:45
آخرین ارسال: مسعود عطار منش
  سؤال:  وجه عدم ذکر توثیق برای ابراهیم بن هاشم حسین بن علی 5 6,446 3-بهمن-1396, 15:04
آخرین ارسال: فقه جواهری
  حجیت روایات کتاب شریف کافی احمدرضا 5 12,710 14-آذر-1395, 11:48
آخرین ارسال: 83068

پرش به انجمن:


کاربران در حال بازدید این موضوع: 1 مهمان