عدم اعتبار استثنائات ابن ولید

[حسین بن علی]

جلسه 66-178 استاد شهیدی
دوشنبه – 16/11/۹6
توثیق محمد بن احمد علوی
برخی خواسته‌اند ایشان را توثیق کنند‌ از جمله مرحوم وحید بهبهانی فرموده است ایشان از رجال نوادر الحکمة است که تالیف محمد بن یحیی اشعری است، ابن الولید استثناء کرد از رجال نوادر الحکمة برخی افراد را که در فهرست شیخ ذکر شده و لکن محمد بن احمد علوی را استثناء نکرد‌؛ معلوم می‌‌شود که ابن الولید ثقه می‌‌دانسته ایشان را
ولی این مطلب درست نیست
این‌که ایشان از رجال نوارد الحکمة است، ‌ابن الولید استثناء نکرد ایشان را، یک عده دیگر را استثناء‌ کرد مگر ابن ولید معیار حق و باطل است؟ اگر ابن الولید بگوید ثقةٌ قبول می‌‌کنیم. اما ابن الولید عمل کرد به حدیثی که محمد بن احمد علوی در سندش بود شاید مبنایش در حجیت خبر با ما فرق می‌‌کرده. شاید ایشان خبر امامی ممدوح را حجت می‌‌دانسته که ما حجت نمی‌دانیم، شاید ایشان خبری که مفید وثوق نوعی است حجت می‌‌دانسته، ما حجت نمی‌دانیم.
خبر‌های محمد بن احمد علوی را نگاه کرده دیده که وثوق نوعی حاصل می‌‌شود به آن چون که متنش مشتمل بر غلو یا تخلیط نبوده. ابن الولید روی غلو حساس بود و لذا در آن استثناء می‌‌گوید الا ما کان فیه من غلو او تخلیط و هو ما رواه سهل بن زیاد الآدمی الی آخره.

[مسعود عطار منش]

چند نکته راجع به استثنائات ابن ولید : 
1-به نظر می رسد با مقداری تتبع این مطلب روشن شود که اساس استثنائات ابن ولید بر پایۀ بررسی متن روایت نبوده بلکه خود روات را در نظر میگرفته و حتی اگر مجهول بودند هم استثناء می زده پس بحث عمل کردن او به روایات فلان شخص نیست که بگوییم شاید وثوق نوعی داشته یا ... بلکه بحث اینست که خود شخص را استثناء نزده و این یعنی خود شخص را ثقه می دانسته و این با شهادت شیخ طوسی یا نجاشی به وثاقت چه فرقی دارد.
2-ظاهرا ابن ولید تنها روی غلو حساس نبوده و مطلق ضعف و بی اعتبار بودن را در نظر داشته فلذا افراد مجهولی که غلوشان ثابت نیست ولی چون مجهول اند بی اعتبار محسوب می شوند را استثناء زده .
البته عدم استثناء ابن ولید تحت شرایط خاص خودش کاشف از وثاقت است که فعلا نمی خواهیم وارد آن بحث شویم .