امتیاز موضوع:
  • 1 رای - 3 میانگین
  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
نکته علمی: تفکیک بین قبح مقید و قبح اقتضائی
#1
مرحوم شیخ در ذیل بحث کذب در مکاسب نوشته اند:
و العقل مستقلّ بوجوب ارتكاب أقلّ القبيحين مع بقائه على قبحه، أو انتفاء قبحه؛ لغلبة الآخر عليه، على القولين فی کون القبح العقلی مطلقا او فی خصوص الکذب لاجل الذات او بالوجوه و الاعتبارات.
به نظر می رسد که بین قبح مقید با قبح اقتضائی باید تفکیک کرد. وقتی فعلی در ظرفی قبیح است و در ظرف دیگری بایسته است یک صورت این است که اساسا آن فعل ، بقید کونه فی ذاک الظرف قبح دارد. صورت دیگر این است که ذات آن فعل و ولو خلی و نفسه اقتضای قبح دارد و وقتی در آن ظرف قرار می گیرد به جهت تزاحم، انجام آن بایسته می شود. حالا در این فرض دو تحلیل مطرح است. یک تحلیل این است که اساسا هیچ قبحی بالفعل در این عمل نیست و تحلیل دیگر این است که نه قبح از حیث ذات فعل کماکان باقی است لکن ارتکاب اقل القبیحین عند التزاحم بایسته است و بایستگی با قبح جمع می شود.
 یکی از ثمرات این تفکیک این است که اگر فرض دوم باشد جز در صورت انحصار، فعل قبیح بایسته نمی شود برخلاف صورت اول که ممکن است اساسا در شرایطی اقتضای قبح نیز نداشته باشد.
پاسخ
 سپاس شده توسط سید محسن حائری ، مسعود عطار منش
#2
سلام. ظاهرا حسن و قبحی که محل بحث است در مورد عقلی بودن آن بحث می کنند به عناوین برمی گردد نه به ذات افعال. مثلا حرف زدن به خودی خود یک فعل تکوینی است و از آن جهت که بذاته یک فعل وجودی است و حسن است مورد بحث نیست ولی وقتی عنوان کذب یا صدق روی آن آمد متصف به قبیح یا حسن می شود. حال اگر همین کذب عنوان دیگری مثل نجات جان نبی هم بگیرد عنوان حسن نجات نبی بر عنوان قبح کذب غلبه میکند و فعل حسن خواند بودو هر یک از این عناوین ممکن است با آمدن عنوان دیگر حسن یا قبح خود را از دست بدهد(بنابر یک قول) تا جایی که به یک عنوان ذاتی مثل عدل یا ظلم برسد که دیگر حسن و قبح آن قابل انفکاک نیست. شاید با این بیان فرقی بین قبح مقید و قبح اقتضایی نباشد.
[یا علی]
پاسخ


پرش به انجمن:


کاربران در حال بازدید این موضوع: 1 مهمان