امتیاز موضوع:
  • 1 رای - 5 میانگین
  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
دو بیان برای تبعیت دلالت التزامی از دلالت مطابقی
#1
برای تبعیت دلالت التزامیه از دلالت مطابقیه دو بیان قابل ذکر است:
1-    بیان اول برای تبعیت دلالت التزامیه از دلالت مطابقیه این است که خبر از دلالت التزامیه به صورت مطلق نیست، بلکه دلالت التزامیه به صورت حصه است. توضیح مطلب اینکه وقتی مخبر خبر می دهد که «هذا ولد زید»، اگرچه خبر از ازدواج زید داده است، اما خبر از ازدواج زید به صورت مطلق نیست بلکه در فرضی که نوجوانِ همراه او فرزند او باشد، خبر از ازدواج داده است. بنابراین خبر از لازم، حصه مقترن به وجود ملزوم است کما اینکه تنظیر آن این است که اگر خبر از وجود زید در خانه داده شود، خبر از انسان در خانه هم وجود دارد، اما خبر از وجود انسان مطلق نیست، بلکه در ضمن زید است.
شاهد بر مطلب ذکر شده این است که اگر نوجوانی که خبر از فرزند بودن او برای زید داده شده است، فرزند زید نباشد، چه بسا خود مخبر در ازدواج زید شک کند و بگوید که «من از اینکه نوجوان فرزند زید بوده است، پی به ازدواج او برده ام» و لذا دیگر خبر از ازدواج زید نخواهد داد. بنابراین خبر از لازم بیش از مقداری که مقترن به وجود ملزوم باشد، نیست. البته اگر مشخص شود که مدلول مطابقی اشتباه بوده است و از مخبر نسبت به دلالت التزامیه سوال شود و در عین علم به خطای دلالت مطابقی، دلالت التزامیه را تایید کند، نسبت به دلالت التزامیه خبر مستقل خواهد بود و حکم خبر مستقل بر آن مترتب می شود.
نتیجه بیان ذکر شده این است که اگر خبر اول به صورت «هذا ولد زید» بوده و بینه دیگر به صورت «هذا لیس ولد زید» باشد، بینه دوم نفی حصه کرده و ازدواج مقترن به ولد بودن این نوجوان را نفی کرده است و لذا بین دو خبر حتی نسبت به مدلول التزامی تعارض رخ می دهد. تطبیق این کلام در مورد مثال شرعی این است که اگر محمد بن مسلم خبر از وجوب تعیینی نماز جمعه بدهد، لازم آن عدم وجوب تعیینی نماز ظهر است، اما در این شرائط اگر از محمد بن مسلم سوال شود که آیا حتی در فرض خطا بودن وجوب تعیینی نماز جمعه، نماز ظهر واجب تعیینی است، چه بسا محمد بن مسلم وجوب تعیینی نماز ظهر در این شرائط را نفی نکند. البته اگر در این شرائط هم وجوب تعیینی نماز ظهر را نفی کند، خبر مستقل خواهد بود و در مورد اخبار مستقل بحثی وجود ندارد، اما نکته این است که صرف خبر از وجوب تعیینی نماز جمعه ظهور در خبر مستقل از عدم وجوب تعیینی نماز ظهر ندارد.[1] حال اگر زراره خبر از وجوب تعیینی نماز ظهر بدهد، خبر از عدم وجوب تعیینی نماز جمعه در فرض وجوب تعیینی نماز ظهر داده است. بنابراین در مورد مدلول التزامی هم تکاذب ایجاد می شود.
2-    بیان دوم برای تبعیت دلالت التزامیه از دلالت مطابقیه در حجیت این است که فرضا اخبار از لازم به صورت مطلق باشد، وجه اینکه عقلاء و روایات خبر ثقه را حجت می دانند، این است که احتمال خطاء در این اخبار با اصل عقلایی نفی می شود و در نزد عقلاء اصل بر عدم خطای مخبر ثقه است. از طرف دیگر وقتی ثقه خبر می دهد که «هذا ولد زید»، مدلول التزامی آن ازدواج زید خواهد بود، اما در صورتی که مشخص شود که ثقه در اخبار به اینکه «هذا ولد زید» اشتباه کرده است، دو اشتباه از او رخ نداده است بلکه صرفا اخبار از اینکه نوجوان فرزند زید بوده است، اشتباه کرده است و لذا در صورتی هم که خبر «هذا ولد زید» دچار تعارض شود و مدلول مطابقی تساقط کند، در مورد مدلول التزامی خطای زائدی رخ نمی دهد تا اصل عدم خطای زائد جاری شود.
اگر هم به صورت قطعی سیره عقلائیه نفی نشود، لااقل سیره عقلائیه بر حجیت مدلول التزامی بعد از سقوط مدلول مطابقی، مشکوک است. دلیل لفظی بر حجیت خبر هم که صحیحه حمیری است و در آن تعبیر «الْعَمْرِيُّ ثِقَتِي فَمَا أَدَّى إِلَيْكَ عَنِّي فَعَنِّي يُؤَدِّي وَ مَا قَالَ لَكَ عَنِّي فَعَنِّي يَقُولُ فَاسْمَعْ لَهُ وَ أَطِعْ»[2] به کار رفته است، صرفا دلالت مطابقی را که مصداق «قال» است، حجت می کند، اما مدلول التزامی در ابتداء مصداق «ماقال» و «ما أدّی» نیست؛ چون راوی ذکر نمی کند که امام علیه السلام مدلول التزامی را گفته است بلکه نهایتا به این صورت است که راوی مدلول مطابقی را به امام علیه السلام نسبت می دهد و به عنوان مثال می گوید: حال که نماز جمعه واجب تعیینی است، پس معلوم می شود که واجب تخییری نیست.


[1]. به صورت کلی خبر از شیء به معنای اخبار مستقل از لازم بیّن بالمعنی الاخص آن نیست.
[2]. الکافی، محمد بن یعقوب کلینی، ج1، ص330.
پاسخ
 سپاس شده توسط حسین بن علی ، حسین . ، مسعود عطار منش
#2
در واقع استاد هر دو بیان بر حجیت مدالیل التزمایه بعد از سقوط دلالت مطابقیه را رد می کنند در حالیکه به نظر می رسد در نزد عقلاء دلالات التزامیه نیز مورد اعتناء است ولذا بدان بعنوان خبر مستقلی اعتماد می کنند و به همین جهت است اگر دو خبر در مدلول مطابقی مانند هم نباشند ولی دلالت التزامیه موافق هم داشته باشند به این دو خبر به یک نظر توجه می شود و پس از تساقط به جهت تعارض نیز به دلالت التزامیه آن توجه می شود.
پاسخ
 سپاس شده توسط حسین .
#3
به نظر می رسداین دو تقریب اگر چه فی الجمله صحیح است ولی کلیت ندارد  زیرا گاهی از نظر عقلائی منشأ علم گوینده به مدلول التزامی غیر از مدلول مطابقی است و اما توضیح ذلک :
اولا باید توجه داشت گاهی مدلول اصلی کلام مدلول التزامی است و اصلا مدلول مطابقی برای این می اید که مدلول التزامی افهام شود مثلا به کسی که خواب است می گوئیم بلند آفتاب زد که مدلول التزامی اش قضای نماز صبح است ولی اساساً غرض اصلی متکلم افهام مدلول التزامی بود .
و من هنا یظهر گاهی متکلم مثلا در مقام بیان این است که زید که از دوستان اوست ازدواج کرده است و در مقام استدلال و استشهاد برای دیگران می گوید فلانی فرزند زید است ولی غرض اصلی او افهام و اثبات ازدواج در مورد اوست ؛ بعد ما دیدیم آن کسی که همراه زید بوده برادز زاده او بوده است و گوینده به دلیل مثلا خطای دید او را اشتباه دیده است ؛ به نظر می رسد در این گونه موارد عقلائ منشأ علم گوینده به ازدواج را چیزی می دانند که اصل عدم خطا در آن جاریست و هذا ولد زید منشأ علمش به ازدواج وی نشده است .
پاسخ
 سپاس شده توسط سید رضا حسنی


موضوعات مشابه ...
موضوع نویسنده پاسخ بازدید آخرین ارسال
  تمسک به عموم تعلیل آیه نبأ برای اثبات حجیت شهرت فتوائیه Payam_Khajei 0 48 5-اسفند-1402, 23:01
آخرین ارسال: Payam_Khajei
  استدلال عامه به آیه من یشاقق الرسول برای اثبات حجیت اجماع Payam_Khajei 1 66 29-بهمن-1402, 07:36
آخرین ارسال: مسعود عطار منش
  معنای ظهور عرفی و بیان برخی از قواعد استظهار عرفی Payam_Khajei 0 61 24-بهمن-1402, 14:54
آخرین ارسال: Payam_Khajei
  مقدار دلالت ادله بر وجوب ارشاد جاهل Payam_Khajei 0 64 19-بهمن-1402, 17:36
آخرین ارسال: Payam_Khajei
  سه تقریب برای الشک فی الحجیة مساوق للقطع بعدم الحجیة Payam_Khajei 0 48 18-بهمن-1402, 00:17
آخرین ارسال: Payam_Khajei
  تمسک به آیه "هن‌ ام الکتاب و آخر متشابهات" برای عدم حجیت ظواهر قرآن Payam_Khajei 0 55 17-بهمن-1402, 23:45
آخرین ارسال: Payam_Khajei
  دلالت آیه انذار بر وجوب ارشاد جاهل Payam_Khajei 0 57 17-بهمن-1402, 23:26
آخرین ارسال: Payam_Khajei
  بیان نحوه ظهور گیری از "و امسحوا برؤوسکم" در صحیحه زراره Payam_Khajei 0 46 25-دي-1402, 14:57
آخرین ارسال: Payam_Khajei
  تمسک به اصل برائت برای اثبات آثار شرعی موضوع Payam_Khajei 5 191 13-آذر-1402, 21:04
آخرین ارسال: خیشه
  نقد استدلال به قاعده ملازمه برای اثبات حرمت تجری محمودی 0 186 1-خرداد-1402, 08:24
آخرین ارسال: محمودی

پرش به انجمن:


کاربران در حال بازدید این موضوع: 1 مهمان