عدم وجوب قضای نماز مادر بر پسر بزرگ

[مهدی خسروبیگی]

برخی خیال کرده اند به خاطر قاعده اشتراک، همانطور که قضای نمازهای پدر، بر پسر بزرگ واجب است، قضای نمازهای مادر هم واجب است. ولی استاد قائینی دام ظله العالی  می فرماید:اینها غافل شده اند از اینکه قاعده اشتراک، فقط در مورد زن و مرد هست نه پدر و مادر. مفاد قاعده اشتراک این است که ظهور عرفی رجل، انسان است هرچند معنای لغوی آن مذکر باشد ولی وقتی در جایی که عنوان موضوع حکم خودش قرار بگیرد، عنوان برای مکلف است نه اینکه مراد استعمالی اش مکلف باشد، مدلول استعمالی آن مرد است اما مراد تفهیمی اش مکلف است مثلا وقتی زراره از امام علیه السلام شنید که رجل در شک بین 3و4 باید نماز احتیاط بخواند و این حکم را به همسرش گفت نه به ذهن زراره و نه همسرش خطور نکرد که حکم مخصوص مردان است. قاعده اشتراک احکام این است که اگر حکمی در شریعت بیان شد و در موضوع عنوان که در لغت اختصاص به مذکر دارد ذکر شد این حکم اختصاص به رجل ندارد بلکه شامل نساء هم می شود یعنی مثلا اگر در شرع آمده است «اقیموا الصلوة» این که به صیغه مذکر بیان شده است حکم «اقیموا» اختصاص به مردها ندارد و شامل زن ها هم می شود.مفادقاعده اشتراک، فقط در مورد زن و مرد هست نه پدر و مادر.