امتیاز موضوع:
  • 0 رای - 0 میانگین
  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
نکته علمی: جمع بین ارشادیت و مولویت در خطاب تبلیغی!
#1
جمع بین ارشادیت و مولویت در خطاب تبلیغی
یکی دیگر از ثمراتی که بر تفکیک بین خطاب تشریعی و تبلیغی مترتب می گردد، جمع بین خطاب ارشادی و مولوی در خطاب واحد تبلیغی است در حالی که در خطاب تشریعی چنین امری محال است و سر از تناقض در می آورد!
بنابراین امام علیه السلام که تمام خطاباتش تبلیغی است می تواند با یک خطاب، ارشاد به دو الزام داشته باشد یکی ارشاد به یک حکم تشریعی مولوی و دیگری ارشاد به یک حکم الزامی عقلی!

محقق خوئی قدس‌سره در روایت «ما لا یدرک کله لا یترک کله» قائل به اجمال شده است به این بیان که :
أ‌. اگر مراد از «ما» در فقره «ما لا یدرک»، افراد واجب باشد : روایت دلالت بر یک حکم ارشادی و الزام عقلی دارد؛ زیرا در صورتی که امتثال تعدادی از افراد واجب، متعذر باشد عقل حکم به لزوم امتثال مابقی افراد مقدور می نماید.
ب‌. و اگر مراد از «ما» در فقره «ما لا یدرک»، اجزاء واجب باشد : روایت دلالت بر یک حکم مولوی خواهد داشت؛ زیرا وجوب مابقی اجزاء یک واجب مرکب در صورت تعذر برخی اجزاء، قطعاً یک وجوب جدید است که نیاز به امر شارع دارد و لذا یک خطاب مولوی است.
و از آنجا که خطاب واحد نمی تواند هم ارشادی باشد و هم مولوی لذا روایت مجل است.

اما استاد سید محمود مددی فرمودند با توجه به اینکه این خطاب از ناحیه امام معصوم علیه السلام صادر شده و یک خطاب تبلیغی است، امام علیه السلام با خطاب واحد ارشاد به دو الزام کرده است یکی ارشاد به الزام عقلی (خطاب ارشادی) و دیگری ارشاد به یک الزام شرعی (خطاب مولوی)، اما در خطاب تشریعی جمع بین دو الزام عقلی و شرعی استحاله دارد.

نتیجه :
1. تفکیک بین تشریعی و تبلیغی بودن خطابات در اذهان فقهاء قدس الله اسرارهم نبوده است ولی توجه به آن در استظهار از روایات تأثیرگذار بوده و برخی موارد موجب خروج از اجمال گردد.
2. خطابات صادره از ائمه علیهم‌السلام با توجه به مبلّغ بودن ایشان، یا تبلیغ یک حکم شرعی است و یا بیان یک حکم عقلائی (مانند بسیاری از روایات صادره از ایشان در مورد خوراکی ها و امور بهداشتی و ...).
پاسخ
#2
اصلا در خطاب تشریعی (علی فرضه) حکم ارشادی معقول است؟ فضلا عن اجتماعه مع الحکم المولوی
پاسخ
 سپاس شده توسط طائبی
#3
(18-بهمن-1397, 23:49)محمود رفاهی فرد نوشته: اصلا در خطاب تشریعی (علی فرضه) حکم ارشادی معقول است؟ فضلا عن اجتماعه مع الحکم المولوی

ممنون از بذل توجه شما به پیام ارسالی

اولا ما ارشادیت را وصف خطاب می دانیم نه حکم. زیرا حکم یا کار مولا است (که به آن حکم شرعی یا مولوی می گوییم) و یا کار عقل است (که به آن حکم عقلی می گوییم).
اما تقسیم خطاب به خطاب ارشادی و مولوی (تشریعی) بلا مانع است.

ثانیاً در خطاب تشریعی که دائما به غرض تشریع حکم از ناحیه مولا (نه مبلّغ) صورت می گیرد فرض ارشادیت ممتنع است و سر از تناقض در می آورد.

لذا اگر از ناحیه مولا (نبی اکرم صلی الله علیه و آله) خطابی صادر شود  که در صدد تشریع و جعل حکم باشد آن خطاب تشریعی است و اگر تبلیغ یکی از احکام مجعوله باشد و یا ارشاد به الزامی عقلی یا عقلائی باشد به آن خطاب، خطاب ارشادی یا تبلیغی می گوییم.

بحث استاد مددی این است که خطابی که تبلیغی باشد (چه از ناحیه نبی اکرم صلی الله علیه و آله صادر شده باشد و چه از ناحیه امام معصوم علیه السلام) جمع بین دو الزام شرعی و عقلی یعنی حکم مولوی و حکم عقلی در خطاب واحد ممکن بوده و هیچ محذور ثبوتی و اثباتی ندارد که مبلغ با یک خطاب به دو الزام ارشاد و تبلیغ نماید؛ و لذا اجمالی که محققین مانند محقق خراسانی و محقق خوئی قدس سرهما قائل شده اند در این گونه خطابات بوجود نمی آید.
پاسخ
 سپاس شده توسط محمود رفاهی فرد
#4
چه در خطاب تشریعی چه در خطاب تبلیغی (علی تعابیرکم) ابهاماتی وجود دارد. در مورد خطاب تشریعی ابهامی که هست و ذیل یادداشت دیگر هم نوشتم این است که آیا تشریع با خطابات الهی و نبوی که در قرآن و سنت آمده صورت گرفته یا سابقا تشریع انجام شده و حتی خطابات الهی و نبوی نیز تبلیغ همان تشریعات است.
اما در مورد خطاب تبلیغی، لازم است که حقیقت خطاب تبلیغی روشن شود. در ابتدای پیام نوشته اید که در خطاب تبلیغی، جمع بین خطاب مولوی و ارشادی ممکن است. اما در اواخر نوشته اید که خطاب تبلیغی می تواند ارشاد به یک الزام عقلی و یک الزام شرعی باشد.
روی این توضیح، نه در خطاب تشریعی و نه در خطاب تبلیغی، جمع بین ارشادیت و مولویت نمی شود. خطاب تشریعی همواره مولوی است و خطاب تبلیغی هم همواره ارشادی است. بله می تواند ارشاد به یک الزام عقلی و یک الزام شرعی باشد ولی به هر حال ارشادی است.
بنا بر این مبنی، لازم است که تمام خطابات غیر تشریعیِ صادر از اهل بیت علیهم السلام را ارشادی دانست و این امر، نحوه ی مباحث را بسیار تغییر می دهد. مثلا در ظهور صیغه ی امر در وجوب، بحثی که در اصول شده است ناظر به امر مولوی است و امر ارشادی بحث مستقلی می طلبد. مثلا در شریعت حکمی برای صلاه جعل شده است و امام علیه السلام ارشادا الی ذاک الحکم می فرمایند صل. این امر به صلاه ارشاد به چیست؟ ارشاد به وجود حکم الزامی در شریعت؟ ارشاد به بعث در شریعت؟ ارشاد به این که اگر می خواهی به شریعت عمل کنی (اعم از حکم الزامی و ندبی) نماز لازم است؟ چنانکه طبیب وقتی می گوید فلان دارو را بخور ارشاد به این است که اگر می خواهی به سلامت برسی خوردن این داور لازم است و این لزوم صرفا بیانگر یک قضیه ی شزطیه است و نه لزوم تکلیفی. می بینیم که بحث ها تفاوت جدی با بحث از ظهور امر مولوی در وجوب دارد. یا در جمع بین ادله، مثلا بحث معروفی هست که اگر یک امر و یک ترخیص داشتیم حمل بر استحباب می شود اما برخی این مطلب را در اوامر ارشادی انکار کرده اند. خلاصه ارشادی دانستن خطابات صادر از اهل بیت علیهم السلام به نحو کلی تاثیرات فراوانی دارد.
لکن اصل این مطلب مشکل به نظر می رسد. در واقع ارشادی دانستن این اوامر دو مقدمه دارد. مقدمه ی اول این که ائمه علیهم السلام تشریع نمی کنند و مقدمه ی دوم این که اگر امری تشریعی نباشد تبلیغی و ارشاد به الزام دیگری است. مقدمه ی اول چندان جای اشکال نیست، چرا که فارغ از بحث این که آیا ائمه علیهم السلام منصب تشریع را دارند یا نه، به هر حال در معمول احادیث، روشن است که در مقام تشریع نبوده اند. اما مقدمه ی دوم، محل تامل است. فرض می کنیم که امر صادر از امام علیه السلام، تشریعی نیست و امام به پشتوانه ی حکمی که در شریعت سابقا تشریع شده است این امر را کرده اند. آیا حکم امام را لزوما باید ارشاد به آن الزام دانست؟ یا می توان گفت که با توجه به مولویتی که خداوند برای ائمه علیهم السلام قرار داده آنها نیز می توانند امر مولوی کنند و این امر مولوی به مقتضای ادله ای چون آیه ی اولی الامر و .... لازم الاتباع است؟
پاسخ
 سپاس شده توسط حسین .
#5
یکی دیگر از ثمرات این تقسیم شاید این باشد که ما در نحوه ی مواجهه با خطابات ائمه علیهم السلام، اگر می خواهیم به سیره و ارتکاز عقلائی تمسک کنیم باید سیره و ارتکاز در مقام تعلیم را در نظر بگیریم نه سیره و ارتکاز در مقام تقنین
پاسخ
 سپاس شده توسط سید محسن حائری


موضوعات مشابه ...
موضوع نویسنده پاسخ بازدید آخرین ارسال
  نوآوری علمی:  مفهوم داشتن شرط در خطاب طلبی تبلیغی مخبریان 5 467 13-بهمن-1400, 20:02
آخرین ارسال: مخبریان
  نکته علمی:  جمع بین حکم الزامی و استحبابی در خطاب واحد!! طائبی 8 8,525 20-بهمن-1397, 12:57
آخرین ارسال: مهدی خسروبیگی

پرش به انجمن:


کاربران در حال بازدید این موضوع: 1 مهمان