عدم موضوعیت سفر در اسقاط نوافل

[سید رضا حسنی]

ظاهر روایات این را می رساند که موضوع سقوط نوافل در سفر مطلق سفر نیست. روایت نمی گوید که هر کسی در سفر بود نافله اش ساقط است. دلیل می گوید «الصلاه فی السفر رکعتان رکعتان لیس قبلهما و لا بعدها شی»[b][1][/b]، یعنی وقتی که خود نماز رکعتان رکعتان شد لیس قبلهما صلاه است. لذا اگر کسی قصد عشره کند نماز او رکعتان نیست لذا نافله اش نیز باقی خواهد بود. لسان روایت این نیست که صرف سفر موضوعیت دارد؛ لسان روایت یک ملازمه است. می فرماید نماز در سفر رکعتین رکعتین است، یعنی درصورتی که نماز رکعتین بود نافله اش ساقط است.

روایت ابی یحیی نیز دال بر همین مطلب است: «لَوْ صَلَحَتِ النَّافِلَةُ فِي السَّفَرِ تَمَّتِ الْفَرِيضَة»[b][2][/b].

صاحب جواهر می فرماید ما حتی می توانیم بگوییم که اصلا حکم تابع سفر نیست. اینکه می گوید الصلاه فی السفر رکعتان روی غالب است؛ لذا هر جا که نماز فریضه رکعتان رکعتان بود، نافله اش ساقط خواهد بود ولو اینکه در سفر نباشد مثل نماز خوف؛

« أن صلاحية النافلة يتبع صلاحية الإتمام، كما أن سقوطها يتبع تعين القصر حتى إذا لم يكن مسافرا، كما إذا صلى قصرا للخوف، و به صرح في الدروس»[1].

به نظر استاد گنجی کلام صاجب جواهر کلام متینی است. معتبره ابی یحیی الحناط نیز همین مطلب را می رساند که هر گاه فریضه ناقص شد، نافله نیز ناقص است. متفاهم عرفی این است که نوافل مکمل آن چهار رکعت هستند. روایتی هم که فرمود پیامبر اکرم در سفر اضافه نکردند از باب غالب است.

---

[1] جواهر الکلام، محمد حسن نجفی، ج7، ص51.

---

[1] وسائل الشیعة، الشیخ الحر العاملي، ج4، ص86، أبواب اعداد الفرائض و النوافل، باب21، ح1، ط آل البيت.
[2] تهذیب الاحکام، شیخ طوسی، ج2، ص16. أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ وَ عَلِيِّ بْنِ الْحَكَمِ جَمِيعاً عَنْ أَبِي يَحْيَى الْحَنَّاطِ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ صَلَاةِ النَّافِلَةِ بِالنَّهَارِ فِي السَّفَرِ فَقَالَ يَا بُنَيَّ لَوْ صَلَحَتِ النَّافِلَةُ فِي السَّفَرِ تَمَّتِ الْفَرِيضَةُ».