نکته علمی: معنای مدلول التزامی و مطابقی فرد مردد

[مهدی خسروبیگی]

ممکن است سؤال شود که مدلول مطابقی ومدلول التزامی فرد مردد چه معنایی دارد؟ مدلول مطابقی و التزامی مرتبط با کلام است و عنوان واحد مثل «احدهما المردد» که کلام نیست تا مدلول مطابقی و مدلول التزامی داشته باشد؟ جواب این سوال این است که منظور از مدلول مطابقی و التزامی برای فرد مردد یعنی «احدهما المردد» به معنای حجیت یکی از آنها نسبت به مدلول شان ( در مطابقی ) و دیگری به معنای حجیت یکی از آنها نسبت به نفی ثالث (در التزامی ) و به عبارت دیگر مفاد دلیل حجیت این است که هر خبری حجت است و «احد الخبرین» هم مشمول همان دلیل است چون عنوان «خبر» بر آن منطبق است. اما «احد الخبرین» دو مفاد دارد یکی وجوب تصدیق «احد الخبرین» در مدلول مطابقی و دیگری تصدیق «احد الخبرین» به این معنا که بر واقعیت بودن یکی از آنها بنا گذاشته شود و واقعیت هم امر واحد است یعنی واقعیت نمی‌تواند از مدلول این دو خبر خارج باشد. پس برای حجیت «احد الخبرین» دو معنا می‌توان تصور کرد: یکی وجوب تصدیق یکی از آنها و اینکه یکی از آنها حجت و واقعیت است که مرحوم آخوند و اصفهانی و دیگران گفتند «احد الخبرین» به این معنا مشمول دلیل حجیت نیست چون اینکه یکی از آنها به نحو مردد حجت باشد معنا ندارد و قابل ایصال به مکلف هم نیست. اما اینکه «احد الخبرین» به لحاظ اینکه یکی از این دو خبر واقعیت است و از این دو خارج نیست می‌تواند مشمول دلیل حجیت باشد و مشکل و مانعی ندارد. جلسه شصت و چهارم ۲۳ دی ۱۳۹۷