بهترین جواب از سوال مردم از وقت دقیق نماز ظهر

[سید رضا حسنی]

یک نکته  از روایات به دست می آید و آن اینکه اگر کسی پرسید از نظر زمانی ذراع و قدم چه مقدار طول می کشد؟! استاد در جواب می فرمایند: مهم نیست و دنبال این چیز ها نرویم که چقدر طول می کشد همانطور که در آن مکاتبه آمده است:
« سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ یَحْیَى قَالَ: کَتَبَ بَعْضُ أَصْحَابِنَا إِلَى أَبِی الْحَسَنِ ع رُوِیَ عَنْ آبَائِکَ الْقَدَمِ وَ الْقَدَمَیْنِ وَ الْأَرْبَعِ وَ الْقَامَهِ وَ الْقَامَتَیْنِ وَ ظِلِّ مِثْلِکَ وَ الذِّرَاعِ وَ الذِّرَاعَیْنِ فَکَتَبَ ع لَا الْقَدَمِ وَ لَا الْقَدَمَیْنِ إِذَا زَالَتِ الشَّمْسُ فَقَدْ دَخَلَ وَقْتُ الصَّلَاتَیْنِ وَ بَیْنَ یَدَیْهَا سُبْحَهٌ وَ هِیَ ثَمَانُ رَکَعَاتٍ فَإِنْ شِئْتَ طَوَّلْتَ وَ إِنْ شِئْتَ قَصَّرْتَ ثُمَّ صَلِّ صَلَاهَ الظُّهْرِ فَإِذَا فَرَغْتَ کَانَ بَیْنَ الظُّهْرِ وَ الْعَصْرِ سُبْحَهٌ وَ هِیَ ثَمَانُ رَکَعَاتٍ إِنْ شِئْتَ طَوَّلْتَ وَ إِنْ شِئْتَ قَصَّرْتَ ثُمَّ صَلِّ الْعَصْر»[۱۱]
مهم این است که نافله ات را بخوان و وبعد از آن نماز ظهرت با بخوان. اگر بعد از زوال شروع به خواندن نوافل کنید و بعد نماز ظهر را بخوایند به تمام فضائل رسیده اید. خیلی لازم نیست که تحقیق کنید و شاخص بگذارید و ساعت نگاه کنید. این مطلب مستفاد از روایت مذکور است.

[سید محمد صادق رضوی]

این روایت در واقع در تعارض با روایت قدم و قدمین هست! وقتی این همه روایات متعدد وقت فضیلت را بر اساس ذراع و قدم و.. بیان نموده اند طبیعتا به این معناست که این اوقات خصوصیتی دارد.مگر نعوذ بالله ائمه علیهم السلام دین مردم را به بازی گرفته بودند که بارها بر وقت فضیلت تأکید کنند، بعد معلوم شود همه الکی بوده است!! پس تعبیر (لا القدم و لا القدمین) چگونه با این روایات سازگار است؟

[محمد هادی]

لعل جمع بین روایات به این باشد:
راوی از روایات متعدّدی که از ائمه به وی رسیده، احساس تناقض کرده است که بالأخر وقت دخول صلاة ظهر و عصر چ زمانی است (نه وقت فضیلت)یعنی آن روایاتی که به عنوان وقت وفضیلت بوده است راوی توهّم کرده است به عنوان وقت فضیلت است فلذا بین آنها تناقض دیده است و سؤال میکند که کدام درست است!
حضرت هم در مقام دفع توهّم راوی قدم و قدمین ملاک وقت دخول صلاة ظهر و عصر نیست بلکه ملاک زوال شمس میباشد حال اگر خواستی نوافل ظهر را بین زوال شمس و صلاة ظهر بخوان و إن شئت قصرت!
شاهد بر اینکه راوی چنین توهّمی داشته است روایتی است که حکایت از اختلاف اصحاب میکند که بعض أصحاب قائل بودند اگر به اندازه قدم و قدمین صبر نکنی نماز مجزی نیست و بعض دیگر قائل به إجزاء بودند.
وإلیک نصّ الروایة: 26- الْحُسَيْنُ بْنُ سَعِيدٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُحَمَّدٍ قَالَ: كَتَبْتُ إِلَيْهِ جُعِلْتُ فِدَاكَ رَوَى أَصْحَابُنَا عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ وَ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع أَنَّهُمَا قَالا إِذَا زَالَتِ الشَّمْسُ فَقَدْ دَخَلَ وَقْتُ الصَّلَاتَيْنِ إِلَّا أَنَّ بَيْنَ يَدَيْهِمَا سُبْحَةً إِنْ شِئْتَ طَوَّلْتَ وَ إِنْ شِئْتَ قَصَّرْتَ وَ رَوَى بَعْضُ مَوَالِيكَ عَنْهُمَا أَنَّ وَقْتَ الظُّهْرِ عَلَى قَدَمَيْنِ مِنَ الزَّوَالِ وَ وَقْتَ الْعَصْرِ عَلَى أَرْبَعَةِ أَقْدَامٍ مِنَ الزَّوَالِ فَإِنْ صَلَّيْتَ قَبْلَ ذَلِكَ لَمْ يُجْزِكَ وَ بَعْضُهُمْ يَقُولُ يُجْزِي وَ لَكِنَّ الْفَضْلَ فِي انْتِظَارِ الْقَدَمَيْنِ وَ الْأَرْبَعَةِ أَقْدَامٍ وَ قَدْ أَحْبَبْتُ جُعِلْتُ فِدَاكَ أَنْ أَعْرِفَ مَوْضِعَ الْفَضْلِ فِي الْوَقْتِ فَكَتَبَ الْقَدَمَانِ وَ الْأَرْبَعَةُ أَقْدَامٍ صَوَابٌ جَمِيعاً.