وجود مفهوم شرط در صورت جزئی حقیقی نبودن معنای حرفی

[مهدی منصوری]

یکی از ثمرات بحث از معنای حرفی که توسط شهید صدر مطرح شده، این است که اگر معنای حرفی جزئی دانسته شود، دیگر نمی توان قائل به مفهوم شرط شد؛ چون به عنوان مثال مفاد «ان جاءک زید فأکرمه»، وجوب شخصی خواهد شد که این وجوب شخصی معلق بر مجیء زید شده است و در این فرض منافات ندارد که فرد دیگری از وجوب اکرام زید وجود داشته باشد که معلق بر سبب دیگر مثل بیماری او باشد. اما در صورتی که معنای حرفی جزئی حقیقی نبوده بلکه کلی باشد که به جهت تقوم به طرفین دچار جزئیت طرفی شده باشد، مفاد «أکرمه» طبیعی وجوب اکرام زید خواهد شد که بر این اساس، سنخ وجوب اکرام زید معلق بر مجیء او خواهد شد؛ لذا گویا گفته شده است که طبیعی وجوب اکرام زید معلق بر مجیء او است که این امر موجب ثبوت مفهوم شرط خواهد شد. [1]
استاد شهیدی این ثمره را پذیرفته اند.
درس خارج اصول، جلسه 98.09.11

---

[1]. بحوث فی علم الأصول، السید محمد باقر الصدر، ج1، ص352.

[مهدی خسروبیگی]

یکی از ثمرات بحث از معنای حرفی که توسط شهید صدر مطرح شده، این است که اگر معنای حرفی جزئی دانسته شود، دیگر نمی توان قائل به مفهوم شرط شد

---

[1]. بحوث فی علم الأصول، السید محمد باقر الصدر، ج1، ص352.

شهید صدر می فرماید اگر بگوییم مفاد هییت جزیی باشد فقط قید به ماده می خورد نه هییت و در اینصورت شرط به متعلق وجوب می خورد و خود وجوب مطلق است. ایشان فرموده است 

و مما يترتّب على‏ ذلك أنّ القيد إذا كان راجعاً في ظاهر الكلام إلى‏ مفاد الهيئة فلا بدّ من تأويله، كما في الجملة الشرطية فإنّ ظاهرها كون الشرط قيداً لمدلول هيئة الجزاء، و حيث إنّ هيئة الجزاء موضوعة لمعنىً حرفيٍّ- و هو جزئيّ- فلا يمكن تقييده، فلا بدّ من تأويل الظهور المذكور. فإذا قيل: (إذا جاءك زيد فأكرمه) دلّ الكلام بظهوره الأوّليّ على‏ أنّ المقيّد بالمجي‏ء مدلول هيئة الأمر في الجزاء، و هو الطلب و الوجوب الملحوظ بنحو المعنى‏ الحرفي، فيكون الوجوب مشروطاً، و لكن حيث يستحيل التقييد في المعاني الحرفيّة فلا بدّ من إرجاع الشرط إلى‏ متعلّق الوجوب، لا إلى‏ الوجوب نفسه، فيكون الوجوب مطلقاً و متعلّقه مقيّداً بزمان المجي‏ء على‏ نحو الواجب المعلّق‏

دروس فی علم الاصول

[سید محمد صادق رضوی]

یکی از ثمرات بحث از معنای حرفی که توسط شهید صدر مطرح شده، این است که اگر معنای حرفی جزئی دانسته شود، دیگر نمی توان قائل به مفهوم شرط شد؛ . [1]
استاد شهیدی این ثمره را پذیرفته اند.
درس خارج اصول، جلسه 98.09.11

---

[1]. بحوث فی علم الأصول، السید محمد باقر الصدر، ج1، ص352.

اگر هیئت شرط جزئی باشد -البته جزئی حقیقی نیست کما هو ظاهر- باز هم می توان مفهوم شرط را ثابت کرد با همان جوابی که در ثمره ی چهارم بیان نمودند.توضیح این که اگر عرف از جمله ی شرط توقف شرط بر سنخ حزاء را بفهمد در این صورت بر شارع لازمست به نحو دیگری تقیید خود را بیان کند که موجب القاء مکلفین در مخالفت تکلیف نشود.