امتیاز موضوع:
  • 0 رای - 0 میانگین
  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
وثاقت ابوخالد کابلی
#1
بررسی وثاقت أبی خالد کابلی

ابوخالد کابلی یکی از رواتی است که توثیق خاص ندارد؛ وجوهی برای توثیق وی می توان اقامه کرد:

1. وی از رجال کامل الزیارات و همچنین از رجال تفسیر قمی است و شامل توثیق عام مولف این دو کتاب می باشد.
این وجه ناتمام است؛ چرا که عبارت کامل الزیارات تنها ظهور در توثیق مشایخ بلاواسطه ابن قولویه را دارد و اما توثیق عام تفسیر قمی نیز کارساز نیست؛ چرا که معلوم نیست دیباجه تفسیر قمی از علی بن ابراهیم باشد؛ زیرا شواهدی وجود دارد بر این که تفسیر قمی موجود، همان تالیف علی بن ابراهیم نیست؛ به طور مثال تفسیر الآیات الظاهره أحادیثی از تفسیر قمی نقل کرده است که با تفسیر موجود متفاوت است. صاحب کتاب الذریعه نیز این کتاب را ممزوجی از چند کتاب تفسیری دانسته است.

2. روایاتی که مربوط به ابی خالد کابلی است، نشان از وثاقت وی دارد. روایات مذکور بدین شرح است:

الف) کلینی از اسحاق بن جدیر چنین نقل کرده است: «مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَحْمَدَ عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ الْحَسَنِ قَالَ حَدَّثَنِي وَهْبُ بْنُ حَفْصٍ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ جَرِيرٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع كَانَ سَعِيدُ بْنُ الْمُسَيَّبِ وَ الْقَاسِمُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِي بَكْرٍ وَ أَبُو خَالِدٍ الْكَابُلِيُّ مِنْ ثِقَاتِ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ ع ... الحدیث».[1]
دلالت این روایت بر توثیق أبی خالد تام است، لکن ابراهیم بن حسن در سند روایت است توثیق ندارد. مگر این که گفته شود مستفاد از مقدمه کافی این است که کلینی به صحت روایات کافی شهادت داده است و شهادت وی حجت است؛ که البته استفاده مذکور نزد ما تمام نیست و معلوم نیست روایت صحیح نزد کلینی نزد ما نیز صحیح باشد و احتمال تفاوت مبنای وی با ما در حجیت خبر وجود دارد. علاوه بر این که نقض های بسیاری وجود دارد و کافی مشتمل بر روایات مرسل و روایاتی است که صریح در مطالب باطلی چون جبر است؛ فلذا به نظر می رسد مراد کلینی از اینکه کافی مشتمل بر آثار صحیحه است، غالب احادیث این کتاب شریف است.

ب) حَدَّثَنَا جَعْفَرُ بْنُ الْحُسَيْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ الصَّفَّارِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ يُونُسَ عَنْ جَمِيلٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: ارْتَدَّ النَّاسُ‏ بَعْدَ الْحُسَيْنِ ع إِلَّا ثَلَاثَةً أَبُو خَالِدٍ الْكَابُلِيُّ وَ يَحْيَى ابْنُ أُمِّ الطَّوِيلِ وَ جُبَيْرُ بْنُ مُطْعِمٍ ثُمَّ إِنَّ النَّاسَ لَحِقُوا وَ كَثُرُوا وَ كَانَ يَحْيَى ابْنُ أُمِّ الطَّوِيلِ يَدْخُلُ مَسْجِدَ رَسُولِ اللَّهِ ص وَ يَقُولُ‏ كَفَرْنا بِكُمْ وَ بَدا بَيْنَنا وَ بَيْنَكُمُ الْعَداوَةُ وَ الْبَغْضاءُ[2].
این روایت در اختصاص منسوب به شیخ مفید ذکر شده است؛ لکن مسلم است که کتاب اختصاص از تالیفات شیخ مفید نیست چرا که راوی[3] روایت را با یک واسطه از محمد بن حسن صفار نقل کرده و این امر نشان از آن دارد که طبقه مولف نزدیک به حوالی صدوق است، حال آن که طبقه مفید به گونه‌ای نیست که بتواند با یک واسطه از صفار نقل روایت داشته باشد. فلذا روایت از نظر ما تام نیست. و اما از حیث دلالی نیز محقق خوئی دلالت این روایت بر مدعا را ناتمام دانسته اند به اینکه روایت مزبور صرفا دلالت می کند که اشخاص مذکور بر ولایت امام علیه السلام باقی مانده‌ و از جهت اعتقادی منحرف نشده‌اند، نه این‌که دلالت بر وثاقت ایشان کند. کما این که روایت کشی (مُحَمَّدُ بْنُ نُصَيْرٍ، قَالَ حَدَّثَنِي مُحَمَّدُ بْنُ عِيسَى، عَنْ جَعْفَرِ بْنِ عِيسَى، عَنْ صَفْوَانَ، عَمَّنْ سَمِعَهُ، عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ (ع) قَالَ ارْتَدَّ النَّاسُ بَعْدَ قَتْلِ الْحُسَيْنِ (ع) إِلَّا ثَلَاثَةً أَبُو خَالِدٍ الْكَابُلِيُّ وَ يَحْيَى ابْنُ أُمِّ الطَّوِيلِ وَ جُبَيْرُ بْنُ مُطْعِمٍ، ثُمَّ إِنَّ النَّاسَ لَحِقُوا وَ كَثُرُوا. وَ رَوَى يُونُسُ، عَنْ حَمْزَةَ بْنِ مُحَمَّدٍ الطَّيَّارِ، مِثْلَهُ وَ زَادَ فِيهِ وَ جَابِرُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ الْأَنْصَارِيُّ[4]) نیز همین ضعف دلالی را دارد؛ علاوه بر اینکه سند روایت به واسطه ی اشتمال بر جعفر بن عیسی مخدوش است.

ج) مُحَمَّدُ بْنُ قُولَوَيْهِ، قَالَ حَدَّثَنِي سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَبِي خَلَفٍ، قَالَ حَدَّثَنِي عَلِيُّ بْنُ سُلَيْمَانَ بْنِ دَاوُدَ الرَّازِيُّ، قَالَ حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ أَسْبَاطٍ، عَنْ أَبِيهِ أَسْبَاطِ بْنِ سَالِمٍ، قَالَ قَالَ أَبُو الْحَسَنِ مُوسَى بْنُ جَعْفَرٍ (ع) إِذَا كَانَ يَوْمُ الْقِيَامَةِ نَادَى مُنَادٍ أَيْنَ حَوَارِيُّ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ رَسُولِ اللَّهِ الَّذِينَ لَمْ يَنْقُضُوا الْعَهْدَ وَ مَضَوْا عَلَيْهِ فَيَقُومُ سَلْمَانُ وَ الْمِقْدَادُ وَ أَبُو ذَرٍّ. ثُمَّ يُنَادِي مُنَادٍ أَيْنَ حَوَارِيُّ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ (ع) وَصِيِّ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ رَسُولِ اللَّهِ فَيَقُومُ عَمْرُو بْنُ الْحَمِقِ الْخُزَاعِيُّ وَ مُحَمَّدُ بْنُ أَبِي بَكْرٍ وَ مِيثَمُ بْنُ يَحْيَى التَّمَّارُ مَوْلَى بَنِي أَسَدٍ وَ أُوَيْسٌ الْقَرَنِيُّ. قَالَ ثُمَّ يُنَادِي الْمُنَادِي أَيْنَ حَوَارِيُّ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ بْنِ فَاطِمَةَ بِنْتِ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ رَسُولِ اللَّهِ فَيَقُومُ سُفْيَانُ بْنُ أَبِي لَيْلَى الْهَمْدَانِيُّ وَ حُذَيْفَةُ بْنُ أُسَيْدٍ الْغِفَارِيُّ.، قَالَ ثُمَّ يُنَادِي أَيْنَ حَوَارِيُّ الْحُسَيْنِ بْنِ عَلِيٍّ (ع) فَيَقُومُ كُلُّ مَنِ اسْتُشْهِدَ مَعَهُ وَ لَمْ يَتَخَلَّفْ عَنْهُ.، قَالَ ثُمَّ يُنَادِي أَيْنَ حَوَارِيُّ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ (ع) فَيَقُومُ جُبَيْرُ بْنُ مُطْعِمٍ وَ يَحْيَى ابْنُ أُمِّ الطُّوَيْلِ وَ أَبُو خَالِدٍ الْكَابُلِيُّ وَ سَعِيدُ بْنُ الْمُسَيَّبِ. ثُمَّ يُنَادِي أَيْنَ حَوَارِيُّ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ وَ حَوَارِيُّ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ فَيَقُومُ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ شَرِيكٍ الْعَامِرِيُّ وَ زُرَارَةُ بْنُ أَعْيَنَ وَ بُرَيْدُ بْنُ مُعَاوِيَةَ الْعِجْلِيُّ وَ مُحَمَّدُ بْنُ مُسْلِمٍ وَ أَبُو بَصِيرٍ لَيْثُ بْنُ الْبَخْتَرِيِّ الْمُرَادِيُّ وَ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ أَبِي يَعْفُورٍ وَ عَامِرُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جُذَاعَةَ وَ حُجْرُ بْنُ زَائِدَةَ وَ حُمْرَانُ بْنُ أَعْيَنَ. ثُمَّ يُنَادَى سَائِرُ الشِّيعَةِ مَعَ سَائِرِ الْأَئِمَّةِ (عَلَيْهِمُ السَّلَامُ) يَوْمَ الْقِيَامَةِ فَهَؤُلَاءِ أَوَّلُ السَّابِقِينَ وَ أَوَّلُ الْمُقَرَّبِينَ وَ أَوَّلُ الْمُتَحَوِّرِينَ مِنَ التَّابِعِينَ.[5]
بررسی سند روایت چنین است که سعد بن عبدالله[6]، علی بن سلیمان بن داود[7] و علی بن اسباط[8] به شهادت نجاشی از ثقات هستند، و اما اسباط بن سالم نیز اگر چه توثیق خاص ندارد لکن از مشایخ ابن ابی عمیری است که به شهادت شیخ الطائفه تمام مشایخ روایی او از ثقات هستند. و اما دلالت روایت نیز تمام است چرا که به دلالت این روایت أبی خالد کابلی از حواریون امام سجاد علیه السلام بوده است فلذا قطعاً ثقه است.

د) حَدَّثَنِي مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ، قَالَ حَدَّثَنِي الْحَسَنُ بْنُ خُرَّزَاذَ، عَنْ مُوسَى بْنِ الْقَاسِمِ الْبَجَلِيِّ، عَنْ صَفْوَانَ، عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ الْحَجَّاجِ، عَنْ أَبِي خَالِدٍ الْكَابُلِيِّ، قَالَ رَأَيْتُ أَبَا جَعْفَرٍ صَاحِبَ الطَّاقِ وَ هُوَ قَاعِدٌ فِي الرَّوْضَةِ قَدْ قَطَعَ أَهْلُ الْمَدِينَةِ أَزْرَارَهُ وَ هُوَ دَائِبٌ يُجِيبُهُمْ وَ يَسْأَلُونَهُ، فَدَنَوْتُ مِنْهُ فَقُلْتُ إِنَّ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ يَنْهَانَا عَنِ الْكَلَامِ فَقَالَ أَمَرَكَ أَنْ تَقُولَ لِي فَقُلْتُ لَا وَ اللَّهِ وَ لَكِنْ أَمَرَنِي أَنْ لَا أُكَلِّمَ أَحَداً، قَالَ فَاذْهَبْ فَأَطِعْهُ فِيمَا أَمَرَكَ، فَدَخَلْتُ عَلَى أَبِي عَبْدِ اللَّهِ (ع) فَأَخْبَرْتُهُ بِقِصَّةِ صَاحِبِ الطَّاقِ وَ مَا قُلْتُ لَهُ وَ قَوْلُهُ لِي اذْهَبْ وَ أَطِعْهُ فِيمَا أَمَرَكَ، فَتَبَسَّمَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ (ع) وَ، قَالَ يَا أَبَا خَالِدٍ إِنَّ صَاحِبَ الطَّاقِ يُكَلِّمُ النَّاسَ فَيَطِيرُ وَ يَنْقَضُّ، وَ أَنْتَ إِنْ قَصُّوكَ لَنْ تَطِيرَ.[9] روای روایت أبی خالد کابلی است فلذا نمی توان بدان اتکاء کرد.

3. کشی از فضل بن شاذان در مورد ابوخالد چنین نقل کرده است؛ قَالَ الْفَضْلُ بْنُ شَاذَانَ: وَ لَمْ يَكُنْ فِي زَمَنِ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ (ع) فِي أَوَّلِ أَمْرِهِ إِلَّا خَمْسَةَ أَنْفُسٍ: سَعِيدُ بْنُ جُبَيْرٍ، سَعِيدُ بْنُ الْمُسَيَّبِ، مُحَمَّدُ بْنُ جُبَيْرِ بْنِ مُطْعِمٍ، يَحْيَى ابْنُ أُمِّ الطَّوِيلِ، أَبُو خَالِدٍ الْكَابُلِيُّ وَ اسْمُهُ وَرْدَانُ وَ لَقَبُهُ كَنْكَرُ، سَعِيدُ بْنُ الْمُسَيَّبِ رَبَّاهُ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ (ع) وَ كَانَ حَزْنُ جَدُّ سَعِيدٍ أَوْصَى إِلَى أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ (ع).[10]
دلالت این عبارت بر توثیق ناتمام است؛ چرا که ملازمه ای بین وثاقت داشتن و از اصحاب امام سجاد علیه السلام بودن وجود ندارد.

4. ابی خالد کابلی از معاریف شیعه و با این حال قدحی در مورد وی وارد نشده است که همین امر کاشف از حسن ظاهر و بلکه موجب اطمینان به وثاقتش وی می شود و حجیت وثوق به وثاقت عقلائیه است.

به نظر می رسد ملاحظه ی مجموع روایت دلالت بر آن دارد که نزد عقلاء کسی که در عهد غربت و زمان تقیه از سه یار مخصوص امام سجاد علیه السلام بوده و جان خود را در این را به خطر انداخته است، ثقه بوده و اقدام به جعل أحادیث نمی کند. علاوه بر اینکه وجه چهارم نیز دلیل قابل پذیرشی برای اثبات وثاقت ابوخالد است.
 


[1] الکافی، محمد بن یعقوب کلینی، ج1، ص472.
[2] الاختصاص، الشیخ المفید، ج1، ص64.
[3] راوی در صدر سند جعفر بن الحسین ذکر شده است، لکن ظاهر آن است که جعفر بن الحسن صحیح باشد که از ثقات است؛ «جعفر بن الحسن بن علي بن شهريار‌ أبو محمد المؤمن القمي شيخ من أصحابنا القميين ثقة، انتقل إلى الكوفة و مات بها سنة أربعين و ثلاثمائة» (رجال الكشي، ص: 123‌).
[4] رجال الكشي، ص: 123‌
[5] رجال الكشي: 9‌
[6] رجال النجاشی: 177
[7] رجال النجاشی: 260
[8] رجال النجاشی: 252
[9] رجال الكشي: 185‌
[10] رجال الكشي، ص: 115‌
پاسخ


موضوعات مشابه ...
موضوع نویسنده پاسخ بازدید آخرین ارسال
  وثاقت حسین بن عبیدالله غضائری Payam_Khajei 0 125 14-اسفند-1402, 16:06
آخرین ارسال: Payam_Khajei
  تصحیح سند مقبوله عمر بن حنظله (وجه وثاقت عمر بن حنظله) Payam_Khajei 0 196 5-اسفند-1402, 23:05
آخرین ارسال: Payam_Khajei
  بررسی وثاقت طلحه بن زید Payam_Khajei 0 193 25-دي-1402, 11:46
آخرین ارسال: Payam_Khajei
  طرق اثبات وثاقت مسعدة بن صدقة Payam_Khajei 0 266 24-آبان-1402, 22:54
آخرین ارسال: Payam_Khajei
  وثاقت محمد بن اسماعیل بندقی حسین بن علی 0 343 17-بهمن-1401, 20:56
آخرین ارسال: حسین بن علی
  بررسی وثاقت عبدالله بن الحسن!! فقه جواهری 11 10,808 15-مهر-1401, 08:57
آخرین ارسال: 105767
  عدم وثاقت سهل بن زیاد هادی اسکندری 8 4,914 25-خرداد-1401, 08:32
آخرین ارسال: علی مرتضوی
  نزاع در وثاقت محمد بن عیسی مسعود عطار منش 4 782 19-بهمن-1400, 12:51
آخرین ارسال: محمود رفاهی فرد
  «رجال»  وثاقت محمد بن عبد الحمید مومن 0 527 25-دي-1400, 09:19
آخرین ارسال: مومن
  نظر شیخ صدوق درباره وثاقت سکونی محمود رفاهی فرد 7 2,178 18-دي-1400, 14:36
آخرین ارسال: محمود رفاهی فرد

پرش به انجمن:


کاربران در حال بازدید این موضوع: 1 مهمان