28-آذر-1398, 17:40
آیت الله شاهرودی: اصل در دیه صد شتر است
اصل در دیه صد شتر است؛ چرا که در صحیحه‌ی جمیل (الدیه مائه ابل) تنها شتر به عنوان دیه ذکر شده است. و اما این‌که گفته شود صحیحه‌ی حلبی (الدِّيَةُ عَشَرَةُ آلَافِ دِرْهَمٍ أَوْ أَلْفُ دِينَارٍ) به لسان و وزان صحیحه‌ی جمیل بوده و مقتضای جمع عرفی بین دو روایت تخییر جانی است مطلقا، صحیح نیست به این دلیل که:
این مطلب که ذکر شتر از این باب باشد که طریقی برای تحدید مالیت هزار دینار بوده است، محتمل نیست؛ یعنی نمی‌توان احتمال داد که اصل در دیه هزار دینار بوده و ذکر صد شتر از این جهت بوده است که طریقی برای مشخص کردن مالیت هزار دینار می‌باشد؛ چرا که آن‌چه در دیدگاه عرف، مالیت محضه داشته و بیان مالیت اشیاء کرده و بواسطه‌ی آن مالیت اشیاء اندازه گیری می‌شود، نقد رائج است که در زمان جعل حکم درهم و دینار بوده است و نه صد شتر. لذا به طور مثال اگر فرشی از ایران به بلاد عرب وارد می‌شده است، می‌گفته‌اند: یک دینار می‌ارزد نه این‌که بگویند: یک شتر می‌ارزد. همین امر حاکی از آن است که ذکر درهم و دینار طریق برای بیان قیمت بوده و موضوعیت نداشته است، بخلاف ذکر شتر. در نتیجه دلیلِ «الدیه مائه ابل» اجمالی نداشته و صد شتر را مطلقا به عنوان دیه معرفی می‌کند چه شتر ارزان شود و چه گران؛ لکن دلیلِ الدِّيَةُ عَشَرَةُ آلَافِ دِرْهَمٍ أَوْ أَلْفُ دِينَارٍ از آن جهت که محتمل است ذکر درهم و دینار از باب طریقیت و معرفیتِ مالیت صد شتر بوده باشد و نه موضوعیت آن، مجمل بوده و اطلاقی نخواهد داشت.
اصل در دیه صد شتر است؛ چرا که در صحیحه‌ی جمیل (الدیه مائه ابل) تنها شتر به عنوان دیه ذکر شده است. و اما این‌که گفته شود صحیحه‌ی حلبی (الدِّيَةُ عَشَرَةُ آلَافِ دِرْهَمٍ أَوْ أَلْفُ دِينَارٍ) به لسان و وزان صحیحه‌ی جمیل بوده و مقتضای جمع عرفی بین دو روایت تخییر جانی است مطلقا، صحیح نیست به این دلیل که:
این مطلب که ذکر شتر از این باب باشد که طریقی برای تحدید مالیت هزار دینار بوده است، محتمل نیست؛ یعنی نمی‌توان احتمال داد که اصل در دیه هزار دینار بوده و ذکر صد شتر از این جهت بوده است که طریقی برای مشخص کردن مالیت هزار دینار می‌باشد؛ چرا که آن‌چه در دیدگاه عرف، مالیت محضه داشته و بیان مالیت اشیاء کرده و بواسطه‌ی آن مالیت اشیاء اندازه گیری می‌شود، نقد رائج است که در زمان جعل حکم درهم و دینار بوده است و نه صد شتر. لذا به طور مثال اگر فرشی از ایران به بلاد عرب وارد می‌شده است، می‌گفته‌اند: یک دینار می‌ارزد نه این‌که بگویند: یک شتر می‌ارزد. همین امر حاکی از آن است که ذکر درهم و دینار طریق برای بیان قیمت بوده و موضوعیت نداشته است، بخلاف ذکر شتر. در نتیجه دلیلِ «الدیه مائه ابل» اجمالی نداشته و صد شتر را مطلقا به عنوان دیه معرفی می‌کند چه شتر ارزان شود و چه گران؛ لکن دلیلِ الدِّيَةُ عَشَرَةُ آلَافِ دِرْهَمٍ أَوْ أَلْفُ دِينَارٍ از آن جهت که محتمل است ذکر درهم و دینار از باب طریقیت و معرفیتِ مالیت صد شتر بوده باشد و نه موضوعیت آن، مجمل بوده و اطلاقی نخواهد داشت.
