امتیاز موضوع:
  • 0 رای - 0 میانگین
  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
نقض روایی بر مرحوم اصفهانی
#1
برخی مانند محقق اصفهانی می فرمایند که عقل فقط درک دارد و شأن آن حکم نیست و الزام و باید و نباید ندارد ولی این قول صحیح نیست. توضیح: اینکه عقلی که نظریات را درک می کند، علوم عملی را درک نمی کند، بحثی است، أما اینکه اصلا مرتبه ای از عقل نداشته باشیم که الزام داشته باشد، صحیح نیست. این جواب ثبوتی است و ما در مقام اثبات نیز می بینیم که حاکم بودن عقل از روایات استفاده می شود.  مثلا در روایتی از کتاب کافی شریف چنین آمده است:«عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ: لَمَّا خَلَقَ اللَّهُ الْعَقْلَ اسْتَنْطَقَهُ ثُمَّ قَالَ لَهُ أَقْبِلْ فَأَقْبَلَ ثُمَّ قَالَ لَهُ أَدْبِرْ فَأَدْبَرَ ثُمَّ قَالَ وَ عِزَّتِي وَ جَلَالِي مَا خَلَقْتُ خَلْقاً هُوَ أَحَبُّ إِلَيَّ مِنْك‏....»(کافی ج1ص10)فرمایش محقق اصفهانی رحمه الله با ظاهر این روایت سازگار نیست. اگر کار عقل صرفا درک است، پس معنای أدبر و أقبل که در روایت آمده است چیست؟!! ظاهر روایت این است که عقل امتثال کرده است و این غیر از کلام محقق اصفهانی است.جلسه ی بیست ودوم 9/9
پاسخ
#2
کاش به طور خلاصه ادله‌ای که مرحوم اصفهانی در اثبات مدعایشان و همچنین ادله‌ای که حضرت استاد در رد ادعای مرحوم اصفهانی مطرح نموده‌اند را اینجا منعکس می‌نمودید.
-------------
اما در مورد روایت:
این که عقل غیر از ادراکاتش الزام هم می‌نماید از کجای روایت استفاده شد؟ آیا این که عقل «امتثال» کرده به معنای الزام است؟ آیا بر اساس نظر مشهور (مبنی بر این که عقل هم ادراکات نظری دارد و هم حکم عملی) دیگر این روایت نیاز به تفسیر ندارد؟ آیا «امتثال» از جانب عقل معقول است؟ آیا عقل مختار است که امتثال کند؟ آیا عقل چیزی غیر از نفس انسان نیست؟
به نظر می‌رسد باید ابتدا تمامی این سؤالات (و سؤالات دیگر بسیاری) در مورد این روایت و روایات مشابه را پاسخ دهیم، سپس ببینیم می‌توانیم با تمسک به روایت نظر مرحوم اصفهانی را رد نماییم یا نه!
به نظر حقیر می‌رسد که روایت حالتی استعاره‌ای دارد و به راحتی نمی‌توان توضیحش داد.

اگر حضرت استاد توضیحاتی در مورد روایت داده‌اند، ممنون می‌شوم منعکس نمایید.
پاسخ
#3
به نظر مراد روایت این است که عقل احکامی مطابق حق و کلام الهی دارد و این مطلب منافاتی با کلام مرحوم اصفهانی ندارد
البته به نظرم روایت العقل ما عبد به الرحمن و اکتسب به الجنان دلالت بهتری بر مدعای استاد دارد چون عقل عملی است که ضمانت بهشت می آورد.
پاسخ
 سپاس شده توسط سید محسن حائری
#4
(1-دي-1398, 18:00)سید محسن حائری نوشته: کاش به طور خلاصه ادله‌ای که مرحوم اصفهانی در اثبات مدعایشان و همچنین ادله‌ای که حضرت استاد در رد ادعای مرحوم اصفهانی مطرح نموده‌اند را اینجا منعکس می‌نمودید.
-------------
اما در مورد روایت:
این که عقل غیر از ادراکاتش الزام هم می‌نماید از کجای روایت استفاده شد؟ آیا این که عقل «امتثال» کرده به معنای الزام است؟ آیا بر اساس نظر مشهور (مبنی بر این که عقل هم ادراکات نظری دارد و هم حکم عملی) دیگر این روایت نیاز به تفسیر ندارد؟ آیا «امتثال» از جانب عقل معقول است؟ آیا عقل مختار است که امتثال کند؟ آیا عقل چیزی غیر از نفس انسان نیست؟
به نظر می‌رسد باید ابتدا تمامی این سؤالات (و سؤالات دیگر بسیاری) در مورد این روایت و روایات مشابه را پاسخ دهیم، سپس ببینیم می‌توانیم با تمسک به روایت نظر مرحوم اصفهانی را رد نماییم یا نه!
به نظر حقیر می‌رسد که روایت حالتی استعاره‌ای دارد و به راحتی نمی‌توان توضیحش داد.

اگر حضرت استاد توضیحاتی در مورد روایت داده‌اند، ممنون می‌شوم منعکس نمایید.
استاد سر درس بیشتر از این مطرح نکردند .اینکه عقل امتثال خارجی انجام داده است فرع بر حکم به وجوب امتثال فرمان شارع هست.امتثال خارجی عین حکم به الزام نیست بلکه متفرع بر آن است.طبق نظر مشهور این روایت مشکلی ندارد زیرا اشاره به شان دوم عقل که حکم به لزوم است شده است محقق اصفهانی که مدعی حصر کارکرد عقل در درک است باید پاسخ گو باشد. امتثال معقول است مانع را نمی فهمم توضیح دهید. باید قرینه اقامه شود که مراد از عقل که در روایت آمده چیز دیگری است.
پاسخ
#5
(1-دي-1398, 21:18)حسین بن علی نوشته: به نظر مراد روایت این است که عقل احکامی مطابق حق و کلام الهی دارد و این مطلب منافاتی با کلام مرحوم اصفهانی ندارد
البته به نظرم روایت العقل ما عبد به الرحمن و اکتسب به الجنان دلالت بهتری بر مدعای استاد دارد چون عقل عملی است که ضمانت بهشت می آورد.

محقق اصفهانی مدعی شده تنها کارکرد عقل ادراک است و لا غیر خوب این روایت مطلبی غیر از ادراک را هم برای عقل ثابت می داند
روایتی که فرمودید جطور ناقض فرمایش محقق اصفهانی است؟
پاسخ
#6
(2-دي-1398, 18:22)عرفان عزیزی نوشته: استاد سر درس بیشتر از این مطرح نکردند .اینکه عقل امتثال خارجی انجام داده است فرع بر حکم به وجوب امتثال فرمان شارع هست.امتثال خارجی عین حکم به الزام نیست بلکه متفرع بر آن است.طبق نظر مشهور این روایت مشکلی ندارد زیرا اشاره به شان دوم عقل که حکم به لزوم است شده است محقق اصفهانی که مدعی حصر کارکرد عقل در درک است باید پاسخ گو باشد. امتثال معقول است مانع را نمی فهمم توضیح دهید. باید قرینه اقامه شود که مراد از عقل که در روایت آمده چیز دیگری است.

ضمن عرض تشکر از پاسختان.

این که «اگر عقل امتثال کند، حتما حکم به وجوب امتثال کرده است» از کجا برداشت شده؟ مگر هر امتثالی متفرع بر حکم به وجوب امتثال است؟
حکم عقل در بحث وجوب دفع ضرر محتمل (همان طور که مرحوم شیخ مفصل در رسائل در مورد آن بحث نموده‌اند) مبتنی بر عقل نظری و ادراکات است. یعنی این وجوب فقط بدین معناست که: «اگر می‌خواهی و متمایل هستی که ضرری به تو نرسد، باید از ضرر محتمل اجتناب کنی». این «باید» صرفا درک یک ملازمه است و تمایل نفسانی است که انسان را به اقدام وا می‌دارد و ارتباطی به عقل عملی ندارد.
حال با توجه به این مقدمه، به فرض که دلالت روایت بر این که عقل امتثال دستور کرده است را بپذیریم، چه بسا این امتثال از باب تمایل باشد، نه از باب حکم به وجوب امتثال!

نکته‌ی دیگر این که، «عقل» در مباحث فلسفی (و همچنین کلامی) یک اصطلاح است که روشن نیست مراد از روایات در استعمال این کلمه همان مصطلح باشد! شایسته است ابتدا معانی لغوی «عقل» (جهت فهم معنای روایت) و سپس معانی اصطلاحی «عقل» را بررسی نمود، بعد چنین نقضی وارد کرد.


همچنین این نکته نیز لازم به ذکر است که مگر مرحوم اصفهانی با مبنایی که دارد، دیگر وجوب امتثال عقلی را قبول ندارد؟ اگر مرادتان در این اشکال این است که «اگر حکم عقل عملی را نپذیریم، وجوب امتثال بدون وجه خواهد شد» این اشکال دیگری است که باید در مورد آن بحث شود، ولی دیگر ارتباطی به روایت ندارد.
پاسخ
#7
(4-دي-1398, 20:57)سید محسن حائری نوشته:
(2-دي-1398, 18:22)عرفان عزیزی نوشته: استاد سر درس بیشتر از این مطرح نکردند .اینکه عقل امتثال خارجی انجام داده است فرع بر حکم به وجوب امتثال فرمان شارع هست.امتثال خارجی عین حکم به الزام نیست بلکه متفرع بر آن است.طبق نظر مشهور این روایت مشکلی ندارد زیرا اشاره به شان دوم عقل که حکم به لزوم است شده است محقق اصفهانی که مدعی حصر کارکرد عقل در درک است باید پاسخ گو باشد. امتثال معقول است مانع را نمی فهمم توضیح دهید. باید قرینه اقامه شود که مراد از عقل که در روایت آمده چیز دیگری است.

ضمن عرض تشکر از پاسختان.

این که «اگر عقل امتثال کند، حتما حکم به وجوب امتثال کرده است» از کجا برداشت شده؟ مگر هر امتثالی متفرع بر حکم به وجوب امتثال است؟
حکم عقل در بحث وجوب دفع ضرر محتمل (همان طور که مرحوم شیخ مفصل در رسائل در مورد آن بحث نموده‌اند) مبتنی بر عقل نظری و ادراکات است. یعنی این وجوب فقط بدین معناست که: «اگر می‌خواهی و متمایل هستی که ضرری به تو نرسد، باید از ضرر محتمل اجتناب کنی». این «باید» صرفا درک یک ملازمه است و تمایل نفسانی است که انسان را به اقدام وا می‌دارد و ارتباطی به عقل عملی ندارد.
حال با توجه به این مقدمه، به فرض که دلالت روایت بر این که عقل امتثال دستور کرده است را بپذیریم، چه بسا این امتثال از باب تمایل باشد، نه از باب حکم به وجوب امتثال!

نکته‌ی دیگر این که، «عقل» در مباحث فلسفی (و همچنین کلامی) یک اصطلاح است که روشن نیست مراد از روایات در استعمال این کلمه همان مصطلح باشد! شایسته است ابتدا معانی لغوی «عقل» (جهت فهم معنای روایت) و سپس معانی اصطلاحی «عقل» را بررسی نمود، بعد چنین نقضی وارد کرد.


همچنین این نکته نیز لازم به ذکر است که مگر مرحوم اصفهانی با مبنایی که دارد، دیگر وجوب امتثال عقلی را قبول ندارد؟ اگر مرادتان در این اشکال این است که «اگر حکم عقل عملی را نپذیریم، وجوب امتثال بدون وجه خواهد شد» این اشکال دیگری است که باید در مورد آن بحث شود، ولی دیگر ارتباطی به روایت ندارد.

همان طور که مستحضرید این بحث برهان بردار نیست بلکه باید منبهاتی ذکر کرد تا ببینیم واقعیت به چه شکلی است عملا بازگشت حرف شما به این است که عقل درک لزوم می کند نه حکم به لزوم به نظر وقتی درک لزوم اطاعت از مولا کرد بعد حکم وبایستی به لزوم اطاعت هم می کند نه اینکه بگوید من عقل درک کردم اطاعت مولا لزوم دارد ولی هیچ بایستی ندارم .استاد فرمودند این بحث مبتنی بر یک بحث معرفت شناسی است از کلمات علامه ی طبا طبایی هم بحثی را آدرس دادند که فاعل های مختار وقتی کاری را انجام می دهند حکم به بایستی می کنند یا خیر یعنی در مرحله ی قبل از عمل فقط درک حسن کار را می کنند یا یک مرحله ی بعد آن بایستی به صدور فعل هم دارند؟ در بحث ضرر محتمل هم که فرمودید همین است واساسا طبق بیان شما هیچ ادراک عقل عملی وجود ندارد زیرا تمام موارد به ادراک لزوم بر می گردد نه حکم به بایستی البته این محذوری هم ندارد اگر خودتان ملتزم هستید

عقل را به معنای مصطلح نگرفتیم همان قوه ای که همه ی من و شما ادراکش می کنیم که یکی از معانی لغوی کلمه هم همین است

بله دیگر حکم عقل به لزوم امتثال را قبول ندارد ومعتقد است عقل شانش فقط ادراک کلیات است نه حکم

این بحث صرفا یک بحث نظری است
پاسخ
#8
(5-دي-1398, 18:15)عرفان عزیزی نوشته: همان طور که مستحضرید این بحث برهان بردار نیست بلکه باید منبهاتی ذکر کرد تا ببینیم واقعیت به چه شکلی است عملا بازگشت حرف شما به این است که عقل درک لزوم می کند نه حکم به لزوم به نظر وقتی درک لزوم اطاعت از مولا کرد بعد حکم وبایستی به لزوم اطاعت هم می کند نه اینکه بگوید من عقل درک کردم اطاعت مولا لزوم دارد ولی هیچ بایستی ندارم .استاد فرمودند این بحث مبتنی بر یک بحث معرفت شناسی است از کلمات علامه ی طبا طبایی هم بحثی را آدرس دادند که فاعل های مختار وقتی کاری را انجام می دهند حکم به بایستی می کنند یا خیر یعنی در مرحله ی قبل از عمل فقط درک حسن کار را می کنند یا یک مرحله ی بعد آن بایستی به صدور فعل هم دارند؟ در بحث ضرر محتمل هم که فرمودید همین است واساسا طبق بیان شما هیچ ادراک عقل عملی وجود ندارد زیرا تمام موارد به ادراک لزوم بر می گردد نه حکم به بایستی البته این محذوری هم ندارد اگر خودتان ملتزم هستید

پس در نتیجه نمی‌توان روایت را به عنوان نقضی بر مدعای مرحوم اصفهانی مطرح نمود.
عرض حقیر چیزی بیش از این نبود.
پاسخ
#9
سلام علیکم
البته در شروح اصول کافی در ذیل این روایت داریم که منظور از این عقل ، عقل اول است که همان حقیقت محمدیه (علیه و آله السلام) می باشد.
و این عقلی که جزء ادله ماست و محل بحث قرار گرفته ، عقل عاشر است.
بنظر حقیر میرسخ که شاید بشه گفت : دلیل با مدعی مطابقت نداره
پاسخ


موضوعات مشابه ...
موضوع نویسنده پاسخ بازدید آخرین ارسال
  نقدی بر نظریه ی خطابات قانونیه ی مرحوم امام عرفان عزیزی 15 4,098 17-بهمن-1401, 12:09
آخرین ارسال: علی آمنی
  تبیین تفاوت مساله ی حظر و اباحه با برائت و احتیاط درکلام محقق اصفهانی عرفان عزیزی 0 801 13-مهر-1399, 08:53
آخرین ارسال: عرفان عزیزی
  دفاع از قاعده ی قبح عقاب بلا بیان در مقابل اشکالات مرحوم روحانی عرفان عزیزی 0 796 18-تير-1399, 05:40
آخرین ارسال: عرفان عزیزی
  انکار قبح عقاب بلا بیان توسط مرحوم روحانی عرفان عزیزی 0 992 16-تير-1399, 12:21
آخرین ارسال: عرفان عزیزی
  انکار اباحه ی واقعی اقتضایی توسط محقق اصفهانی عرفان عزیزی 0 919 1-فروردين-1399, 12:59
آخرین ارسال: عرفان عزیزی
  ایراد شهید صدر به محقق اصفهانی عرفان عزیزی 0 1,202 22-دي-1398, 08:58
آخرین ارسال: عرفان عزیزی
  تهافت در کلام مرحوم نائینی عرفان عزیزی 0 922 24-آذر-1398, 15:43
آخرین ارسال: عرفان عزیزی
  سهو قلم مرحوم شیخ درباب ایجاب احتیاط عرفان عزیزی 0 1,020 18-آذر-1398, 11:29
آخرین ارسال: عرفان عزیزی
  مبنای مرحوم امام در جمع بین حکم ظاهری وواقعی عرفان عزیزی 0 1,246 4-آذر-1398, 11:31
آخرین ارسال: عرفان عزیزی
  خلط بین سیره ی عقلایی و احکام عقل عملی توسط مرحوم امام عرفان عزیزی 0 1,510 3-آذر-1398, 11:54
آخرین ارسال: عرفان عزیزی

پرش به انجمن:


کاربران در حال بازدید این موضوع: 1 مهمان